Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Nhiễm Khuẩn Đường Tiểu – Đề 03

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cơ chế bảo vệ tự nhiên của đường tiết niệu. Các yếu tố như dòng nước tiểu một chiều, pH nước tiểu, và protein Tamm-Horsfall đều có vai trò bảo vệ. Tuy nhiên, niêm mạc bàng quang *không* có cơ chế bài tiết kháng thể IgA như một yếu tố bảo vệ chủ động. IgA được sản xuất tại chỗ (ví dụ, niêm mạc đường tiêu hóa, hô hấp) và có mặt trong nước tiểu, nhưng không phải là sản phẩm bài tiết *tại* niêm mạc bàng quang.

Câu hỏi tập trung vào chẩn đoán phân biệt nhiễm khuẩn đường tiểu trên (viêm thận bể thận) và dưới (viêm bàng quang). Các xét nghiệm như trụ bạch cầu niệu, protein niệu và CRP máu thường tăng cao trong viêm thận bể thận cấp, phản ánh tổn thương thận và phản ứng viêm toàn thân. Tuy nhiên, tổng phân tích nước tiểu *thông thường* (không bao gồm trụ niệu hoặc định lượng protein niệu vi thể) có thể không đủ nhạy để phân biệt rõ ràng hai tình trạng này, vì cả hai đều có thể có bạch cầu niệu và vi khuẩn niệu.

Câu hỏi về kỹ thuật lấy mẫu nước tiểu ở trẻ sơ sinh, đặc biệt khi nghi ngờ nhiễm khuẩn đường tiểu. Chọc hút bàng quang trên xương mu là phương pháp xâm lấn nhưng cho kết quả chính xác nhất, tránh nhiễm bẩn từ đường tiểu dưới hoặc tã. Các phương pháp khác như túi dán hoặc nước tiểu giữa dòng (ở trẻ lớn hơn) có độ tin cậy thấp hơn ở trẻ sơ sinh.

Câu hỏi về yếu tố nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiểu tái phát, liên quan đến giải phẫu và sinh lý. Hẹp bao quy đầu có thể gây ứ đọng nước tiểu và chất bẩn ở quy đầu, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và xâm nhập vào đường tiết niệu, đặc biệt ở trẻ trai nhỏ tuổi. Các yếu tố khác như uống ít nước, nhịn tiểu, hoặc vệ sinh kém có thể là yếu tố nguy cơ chung, nhưng hẹp bao quy đầu là yếu tố đặc trưng và có liên quan mật thiết hơn trong trường hợp này.

Câu hỏi về yếu tố độc lực của E. coli trong gây nhiễm khuẩn đường tiểu. P-fimbriae giúp E. coli bám dính vào tế bào уротели đường tiết niệu. Kháng nguyên O và K liên quan đến khả năng né tránh hệ miễn dịch và gây viêm. Hemolysin có thể gây tổn thương tế bào. Tuy nhiên, *khả năng lên men lactose* là một đặc tính sinh hóa giúp định danh E. coli trong phòng thí nghiệm, nhưng không phải là yếu tố độc lực trực tiếp gây bệnh nhiễm khuẩn đường tiểu.

Câu hỏi về lựa chọn kháng sinh điều trị viêm bàng quang không biến chứng. Nitrofurantoin và Trimethoprim/sulfamethoxazole (Cotrimoxazol) là những lựa chọn kháng sinh đường uống thường được ưu tiên trong điều trị viêm bàng quang không biến chứng ở trẻ em do phổ kháng khuẩn phù hợp và ít gây kháng thuốc (so với các cephalosporin thế hệ 3 uống hoặc quinolon ở trẻ em). Amoxicillin-clavulanate có thể được sử dụng nhưng không phải lựa chọn hàng đầu do phổ kháng khuẩn rộng hơn và nguy cơ kháng thuốc cao hơn. Gentamicin là kháng sinh tiêm, thường không dùng đường uống và không phải lựa chọn ưu tiên cho viêm bàng quang không biến chứng.

Câu hỏi về nguyên tắc điều trị viêm thận bể thận cấp, tập trung vào mục tiêu ngăn ngừa biến chứng. Điều trị kháng sinh *sớm và thích hợp* là yếu tố then chốt để diệt trừ vi khuẩn nhanh chóng, giảm tổn thương thận và nguy cơ hình thành sẹo thận. Các biện pháp khác như hạ sốt, bù nước, và theo dõi cũng quan trọng, nhưng kháng sinh thích hợp là yếu tố quyết định tiên lượng lâu dài.

Câu hỏi về quản lý tiếp tục khi điều trị viêm thận bể thận có đáp ứng lâm sàng nhưng chưa sạch khuẩn niệu. Trong trường hợp viêm thận bể thận, đặc biệt ở trẻ nhỏ, cần đảm bảo điều trị kháng sinh đủ thời gian để diệt trừ hoàn toàn vi khuẩn. Việc chuyển sang kháng sinh uống *cùng loại* (nếu nhạy cảm) và tiếp tục điều trị đủ liệu trình (thường 10-14 ngày cho viêm thận bể thận không biến chứng) là hợp lý. Thay đổi kháng sinh khi chưa có kháng sinh đồ hoặc dừng kháng sinh quá sớm có thể dẫn đến tái phát hoặc kháng thuốc.

Câu hỏi về định nghĩa vi khuẩn niệu không triệu chứng. Khi có bằng chứng vi khuẩn niệu đáng kể (cấy nước tiểu dương tính với số lượng khuẩn lạc phù hợp) và bạch cầu niệu (phản ánh phản ứng viêm) nhưng *không có triệu chứng lâm sàng* gợi ý nhiễm khuẩn đường tiểu, tình trạng này được định nghĩa là vi khuẩn niệu không triệu chứng. Đây là một khái niệm quan trọng để phân biệt với nhiễm khuẩn đường tiểu có triệu chứng và có chỉ định điều trị khác nhau.

Câu hỏi về xử trí vi khuẩn niệu không triệu chứng. Theo các hướng dẫn hiện hành, vi khuẩn niệu không triệu chứng *không* cần điều trị kháng sinh ở hầu hết trẻ em, trừ một số trường hợp đặc biệt (ví dụ, phụ nữ mang thai, trước phẫu thuật tiết niệu). Điều trị kháng sinh không cần thiết có thể dẫn đến kháng thuốc và không mang lại lợi ích lâm sàng trong trường hợp này. Theo dõi định kỳ và đảm bảo vệ sinh tốt là phù hợp.

Câu hỏi về chẩn đoán hình ảnh xác định vị trí tổn thương trong nhiễm khuẩn đường tiểu trên. DMSA (dimercaptosuccinic acid) thận đồ là xét nghiệm xạ hình chức năng thận, có độ nhạy và độ đặc hiệu cao trong việc phát hiện tổn thương nhu mô thận, sẹo thận và viêm thận bể thận khu trú. Siêu âm có thể phát hiện giãn đài bể thận hoặc sỏi, nhưng không nhạy bằng DMSA trong phát hiện viêm nhu mô thận. X-quang bụng không chuẩn bị không đặc hiệu. CT scan có thể cho hình ảnh giải phẫu tốt hơn nhưng thường không phải là lựa chọn đầu tay trong chẩn đoán viêm thận bể thận ở trẻ em.

Câu hỏi về chỉ định VCUG sau nhiễm khuẩn đường tiểu. VCUG là xét nghiệm quan trọng để phát hiện trào ngược bàng quang niệu quản (VUR), một yếu tố nguy cơ quan trọng gây nhiễm khuẩn đường tiểu tái phát và sẹo thận. Trẻ nhỏ (đặc biệt dưới 1 tuổi) và trẻ có viêm thận bể thận cấp có nguy cơ VUR cao hơn và thường được chỉ định VCUG sau đợt nhiễm khuẩn đầu tiên. Viêm bàng quang đơn thuần hoặc nhiễm khuẩn đường tiểu không triệu chứng ít có chỉ định VCUG trừ khi có yếu tố nguy cơ khác.

Câu hỏi về quản lý trào ngược bàng quang niệu quản (VUR) độ III. VUR độ III có nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiểu tái phát và tổn thương thận. Kháng sinh dự phòng liều thấp, theo dõi định kỳ và phẫu thuật nội soi tạo hình van chống trào ngược (nếu cần) là các biện pháp quản lý. Tuy nhiên, *theo dõi đơn thuần mà không có biện pháp can thiệp* không phù hợp với VUR độ III vì nguy cơ biến chứng.

Câu hỏi về xét nghiệm chẩn đoán căn nguyên vi khuẩn. Cấy nước tiểu và định danh vi khuẩn là xét nghiệm *tiêu chuẩn vàng* để xác định chính xác loại vi khuẩn gây nhiễm trùng và làm kháng sinh đồ, giúp lựa chọn kháng sinh phù hợp. Các xét nghiệm khác như tổng phân tích nước tiểu (dipstick), soi tươi nước tiểu chỉ gợi ý nhiễm trùng (bạch cầu niệu, nitrite) nhưng không xác định được vi khuẩn cụ thể.

Câu hỏi về tình huống điều trị thất bại ban đầu trong viêm bàng quang. Khi triệu chứng không cải thiện sau 3 ngày điều trị kháng sinh, cần nghĩ đến khả năng vi khuẩn *kháng kháng sinh* đang sử dụng. Do đó, việc xem xét kháng sinh đồ (nếu đã có) hoặc đổi kháng sinh khác có phổ kháng khuẩn rộng hơn hoặc nhạy cảm hơn với E. coli là cần thiết. Các yếu tố khác như liều lượng kháng sinh, đường dùng, hoặc chẩn đoán phân biệt cũng quan trọng, nhưng kháng kháng sinh là ưu tiên hàng đầu trong bối cảnh này.

Câu hỏi về biện pháp phòng ngừa nhiễm khuẩn đường tiểu. Uống đủ nước, vệ sinh đúng cách, đi tiểu thường xuyên, và điều trị táo bón đều là các biện pháp phòng ngừa được khuyến cáo. Tuy nhiên, *thụt rửa âm đạo thường xuyên* là biện pháp không được khuyến cáo và thậm chí có thể gây hại, làm mất cân bằng hệ vi sinh âm đạo tự nhiên và tăng nguy cơ nhiễm trùng ngược dòng.

Câu hỏi về ý nghĩa của trụ bạch cầu niệu. Trụ bạch cầu niệu được hình thành trong ống thận khi có tình trạng viêm và tổn thương tại thận. Sự hiện diện của trụ bạch cầu niệu gợi ý nhiễm khuẩn đường tiểu trên, đặc biệt là viêm thận bể thận, vì tổn thương nhu mô thận là đặc trưng của nhiễm khuẩn đường tiểu trên. Trong viêm bàng quang đơn thuần (nhiễm khuẩn đường tiểu dưới), trụ bạch cầu niệu thường không xuất hiện.

Câu hỏi về cơ chế bệnh sinh nhiễm khuẩn đường tiểu tái phát liên quan đến yếu tố di truyền và chức năng tế bào biểu mô bàng quang. Tế bào biểu mô bàng quang có vai trò quan trọng trong hàng rào bảo vệ đường tiết niệu và sản xuất các chất kháng khuẩn tự nhiên. Rối loạn chức năng tế bào biểu mô bàng quang do đột biến gen có thể làm suy yếu hàng rào bảo vệ này, tăng khả năng vi khuẩn bám dính và xâm nhập, dẫn đến nhiễm khuẩn tái phát. Các yếu tố khác như trào ngược bàng quang niệu quản, suy giảm miễn dịch, hoặc bất thường giải phẫu có thể là nguyên nhân khác, nhưng trong bối cảnh đột biến gen ảnh hưởng đến tế bào biểu mô bàng quang, cơ chế suy yếu hàng rào bảo vệ là phù hợp nhất.

Câu hỏi về tác dụng phụ của kháng sinh và lựa chọn kháng sinh phù hợp cho trẻ em. Quinolones (như ciprofloxacin, levofloxacin) có nguy cơ gây tác dụng phụ trên sụn khớp đang phát triển ở trẻ em, do đó không được khuyến cáo sử dụng thường quy, trừ một số trường hợp đặc biệt (ví dụ, nhiễm Pseudomonas aeruginosa kháng các kháng sinh khác). Các nhóm kháng sinh khác như cephalosporin, aminoglycoside, nitrofurantoin ít có nguy cơ này và được sử dụng phổ biến hơn ở trẻ em.

Câu hỏi về yếu tố nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiểu. Đặt ống thông tiểu, trào ngược bàng quang niệu quản, và bất thường đường tiết niệu đều là các yếu tố nguy cơ đã được biết đến. *Tiền sử viêm phổi* không phải là yếu tố nguy cơ trực tiếp gây nhiễm khuẩn đường tiểu. Mặc dù nhiễm trùng nói chung có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, nhưng viêm phổi không làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiểu một cách đặc hiệu.

Câu hỏi về viêm niệu đạo không do vi khuẩn thông thường, đặc biệt ở trẻ lớn và thanh thiếu niên có hoạt động tình dục. Khi cấy nước tiểu không mọc vi khuẩn thông thường (E. coli, Klebsiella, Proteus...), cần nghĩ đến các tác nhân gây viêm niệu đạo lây truyền qua đường tình dục như Chlamydia trachomatis hoặc Neisseria gonorrhoeae, hoặc các tác nhân khác như Mycoplasma genitalium, Ureaplasma urealyticum. Các vi khuẩn này thường không mọc trên môi trường cấy thông thường và cần các xét nghiệm đặc biệt (PCR, nuôi cấy đặc biệt) để xác định.

Câu hỏi về các biện pháp điều trị nhiễm khuẩn đường tiểu. Kháng sinh là điều trị chính. Uống đủ nước và hạ sốt hỗ trợ điều trị. Phẫu thuật có thể cần thiết trong một số trường hợp có bất thường giải phẫu hoặc biến chứng. *Sử dụng corticoid* không được khuyến cáo trong điều trị nhiễm khuẩn đường tiểu không biến chứng và thậm chí có thể làm giảm khả năng miễn dịch, kéo dài thời gian nhiễm trùng.

Câu hỏi về đánh giá mức độ nặng của nhiễm khuẩn đường tiểu dựa trên triệu chứng và xét nghiệm. Sốt cao và các dấu hiệu viêm hệ thống (tăng bạch cầu đa nhân trung tính, CRP tăng cao) gợi ý nhiễm khuẩn đường tiểu trên (viêm thận bể thận) và có thể có mức độ nặng, cần nhập viện điều trị. Viêm bàng quang đơn thuần thường ít gây sốt cao và ít có phản ứng viêm hệ thống rõ rệt.

Câu hỏi về các xét nghiệm chẩn đoán nhiễm khuẩn đường tiểu. Tổng phân tích nước tiểu, cấy nước tiểu, và siêu âm đường tiết niệu đều là các xét nghiệm thường quy trong chẩn đoán nhiễm khuẩn đường tiểu. *Điện tâm đồ (ECG)* là xét nghiệm tim mạch, không liên quan trực tiếp đến chẩn đoán nhiễm khuẩn đường tiểu.

Câu hỏi về mục tiêu điều trị nhiễm khuẩn đường tiểu. Mục tiêu hàng đầu của điều trị kháng sinh là *diệt trừ vi khuẩn gây bệnh* khỏi đường tiết niệu, giúp giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng (sẹo thận, suy thận), và giảm nguy cơ tái phát. Giảm đau và hạ sốt là mục tiêu hỗ trợ, nhưng diệt trừ vi khuẩn là mục tiêu chính và quan trọng nhất.

Câu hỏi về lựa chọn xét nghiệm hình ảnh ban đầu trong khảo sát hệ tiết niệu ở trẻ nhiễm khuẩn đường tiểu tái phát. *Siêu âm đường tiết niệu* là xét nghiệm không xâm lấn, dễ thực hiện, chi phí thấp, và có thể phát hiện nhiều bất thường cấu trúc đường tiết niệu (giãn đài bể thận, sỏi, khối u, dị dạng...). Do đó, siêu âm thường là lựa chọn đầu tay. VCUG và CT scan có thể được chỉ định sau nếu siêu âm gợi ý bất thường hoặc cần đánh giá chi tiết hơn.

Câu hỏi về lựa chọn kháng sinh trong nhiễm khuẩn đường tiểu do vi khuẩn sinh ESBL. Vi khuẩn sinh ESBL kháng nhiều loại kháng sinh beta-lactam (penicillin, cephalosporin thế hệ 3). *Carbapenems* (như meropenem, imipenem) thường là lựa chọn kháng sinh hàng đầu trong trường hợp nhiễm khuẩn do vi khuẩn sinh ESBL vì chúng ít bị ảnh hưởng bởi ESBL và có phổ kháng khuẩn rộng. Cephalosporin thế hệ 3, aminoglycoside, và nitrofurantoin có thể không còn hiệu quả hoặc hiệu quả giảm trong trường hợp này.

Câu hỏi về thời gian điều trị viêm bàng quang cấp không biến chứng. Thời gian điều trị kháng sinh cho viêm bàng quang cấp không biến chứng ở trẻ em thường ngắn ngày, khoảng *3-5 ngày* với kháng sinh uống thích hợp. Viêm thận bể thận cần điều trị dài ngày hơn (10-14 ngày hoặc hơn tùy mức độ). 7-10 ngày có thể là thời gian điều trị cho viêm bàng quang có biến chứng hoặc viêm thận bể thận nhẹ.

Câu hỏi về phòng ngừa tái phát nhiễm khuẩn đường tiểu ở trẻ có VUR. Kháng sinh dự phòng liều thấp, phẫu thuật chỉnh sửa VUR (trong trường hợp nặng), và uống đủ nước đều là các biện pháp giúp giảm nguy cơ tái phát. *Hạn chế vận động thể lực mạnh* không liên quan trực tiếp đến giảm nguy cơ nhiễm khuẩn đường tiểu hoặc tái phát ở trẻ có VUR.

Câu hỏi về các thông số trên xét nghiệm nước tiểu nhanh (dipstick) gợi ý nhiễm khuẩn đường tiểu. Bạch cầu niệu (leukocyte esterase) và nitrite (nitrit) là hai thông số có độ nhạy và độ đặc hiệu tương đối tốt trong phát hiện nhiễm khuẩn đường tiểu trên xét nghiệm dipstick. Glucose niệu (glucose) thường liên quan đến đái tháo đường. Protein niệu (protein) có thể gặp trong nhiều bệnh lý thận, không đặc hiệu cho nhiễm khuẩn đường tiểu.