Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Đái Máu 1 – Đề 05

Câu hỏi mô tả một trường hợp tiểu máu đại thể không đau ở người lớn tuổi có yếu tố nguy cơ (hút thuốc lá). Cần xác định nguyên nhân ít khả năng nhất. Ung thư bàng quang là nguyên nhân thường gặp nhất trong trường hợp này, sỏi thận và viêm tuyến tiền liệt cũng có thể gây tiểu máu, nhưng viêm cầu thận cấp ít gặp ở người lớn tuổi và thường có các triệu chứng khác như phù, tăng huyết áp.

Câu hỏi mô tả tiểu máu vi thể không triệu chứng, nghiệm pháp 3 cốc máu đều cả 3 cốc gợi ý nguồn gốc từ bàng quang hoặc cao hơn. Siêu âm hệ tiết niệu là xét nghiệm hình ảnh ban đầu đơn giản, không xâm lấn, giúp loại trừ các nguyên nhân thực thể như sỏi, u thận, u bàng quang. Soi bàng quang xâm lấn hơn và thường được chỉ định sau khi có bất thường trên siêu âm hoặc nghi ngờ cao ung thư bàng quang.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về đặc điểm đái máu cầu thận. Trụ hồng cầu là dấu hiệu đặc trưng của tổn thương cầu thận, do hồng cầu bị 'đúc khuôn' trong ống thận. Hồng cầu biến dạng cũng thường gặp trong đái máu cầu thận do hồng cầu bị 'bóp méo' khi đi qua màng lọc cầu thận bị tổn thương. Đái máu đại thể và máu cục ít gặp trong viêm cầu thận mạn tính.

Câu hỏi mô tả một trường hợp điển hình của viêm cầu thận cấp sau nhiễm trùng (hậu nhiễm liên cầu khuẩn). Tiểu máu đại thể sau viêm họng, phù, tăng huyết áp, trụ hồng cầu là các dấu hiệu gợi ý mạnh mẽ. Viêm cầu thận màng và hội chứng thận hư ít phù hợp với bệnh cảnh cấp tính và tiền sử nhiễm trùng. Nhiễm trùng đường tiết niệu thường có bạch cầu niệu và triệu chứng nhiễm trùng.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về nghiệm pháp 3 cốc. Nước tiểu cốc 1 (đầu bãi) đỏ, cốc 2 và 3 trong gợi ý nguồn gốc chảy máu từ niệu đạo hoặc vùng cổ bàng quang. Bàng quang thường gây tiểu máu toàn bãi hoặc cuối bãi. Thận và niệu quản thường gây tiểu máu toàn bãi.

Câu hỏi về triệu chứng ung thư bàng quang. Tiểu máu đại thể không đau là triệu chứng thường gặp nhất và sớm nhất của ung thư bàng quang. Đau vùng hông lưng thường xuất hiện khi ung thư đã xâm lấn hoặc di căn. Hội chứng nhiễm trùng và suy thận thường là triệu chứng muộn.

Câu hỏi về xét nghiệm định lượng hồng cầu. Đếm cặn Addis là phương pháp định lượng hồng cầu và bạch cầu trong nước tiểu trong một khoảng thời gian nhất định, giúp xác định mức độ đái máu vi thể chính xác hơn que thử nước tiểu (chỉ định tính). Que thử nước tiểu và soi tươi nước tiểu là xét nghiệm định tính hoặc bán định lượng. Đốt nước tiểu không liên quan đến đếm hồng cầu.

Câu hỏi về tiểu máu vi thể ở người trẻ, khỏe mạnh, không protein niệu. Sỏi thận và viêm đường tiết niệu có thể gây tiểu máu vi thể nhưng thường có triệu chứng. Bệnh thận IgA (Berger) là nguyên nhân thường gặp của tiểu máu vi thể tái phát ở người trẻ, đặc biệt là sau nhiễm trùng đường hô hấp trên, nhưng không có thông tin về tiền sử nhiễm trùng ở đây. Tiểu máu gia đình lành tính (Alport) cũng cần được xem xét, nhưng ít phổ biến hơn. 'Idiopathic hypercalciuria' (tăng canxi niệu vô căn) là một nguyên nhân thường bị bỏ qua của tiểu máu vi thể ở trẻ em và người trẻ, có thể không có triệu chứng rõ ràng.

Câu hỏi về thuốc chống đông gây tiểu máu. Heparin, Warfarin (Coumadin) và Rivaroxaban (Xarelto) đều là thuốc chống đông máu và có thể gây tiểu máu do tăng nguy cơ chảy máu. Vitamin K là thuốc giải độc khi dùng quá liều Warfarin và không có tác dụng chống đông, do đó không gây tiểu máu do cơ chế chống đông.

Câu hỏi về chẩn đoán hình ảnh sau chấn thương thận. Siêu âm là xét nghiệm hình ảnh ban đầu nhanh chóng, dễ thực hiện, không xâm lấn và có thể phát hiện các tổn thương thận như tụ máu, vỡ thận. CT scan có độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn, nhưng thường được thực hiện sau siêu âm hoặc trong trường hợp nghi ngờ tổn thương phức tạp hơn. UIV và X-quang bụng không chuẩn bị ít có giá trị trong chẩn đoán chấn thương thận cấp.

Câu hỏi về định nghĩa đái máu vi thể. Đái máu vi thể được định nghĩa khi có từ 3 hồng cầu trở lên trên mỗi vi trường (độ phóng đại lớn) trong cặn nước tiểu ly tâm. Các lựa chọn khác không đúng theo định nghĩa y khoa.

Câu hỏi về trình tự chẩn đoán sỏi niệu quản gây tiểu máu. Xét nghiệm nước tiểu nên được thực hiện trước KUB để xác định có nhiễm trùng đường tiết niệu hay không. Nhiễm trùng có thể làm thay đổi hướng xử trí sỏi. Xác định chức năng thận và loại trừ ung thư không phải là mục đích chính của xét nghiệm nước tiểu trong trường hợp cấp tính này. Đánh giá protein niệu không cần thiết trong chẩn đoán ban đầu sỏi niệu quản.

Câu hỏi về nguyên nhân gây đái máu kèm đái mủ. Viêm đài bể thận cấp là nhiễm trùng đường tiết niệu trên, thường gây đái máu và đái mủ do tình trạng viêm nhiễm. Ung thư thận, sỏi thận và viêm cầu thận thường không gây đái mủ.

Câu hỏi về vị trí chảy máu dựa trên nghiệm pháp 3 cốc. Đái máu toàn bãi gợi ý vị trí chảy máu ở bàng quang, niệu quản hoặc thận. Niệu đạo thường gây đái máu đầu bãi hoặc cuối bãi. Tuyến tiền liệt ít khi gây đái máu toàn bãi.

Câu hỏi về thuốc giảm đau và tiểu máu. NSAIDs (như Ibuprofen, Naproxen) có thể gây viêm thận kẽ và tiểu máu. Aspirin liều cao cũng có thể tăng nguy cơ chảy máu. Acetaminophen (Paracetamol) ít có khả năng gây tiểu máu hơn so với NSAIDs và Aspirin, đặc biệt khi dùng đúng liều.

Câu hỏi về bệnh lý di truyền gây tiểu máu đại thể. Thận đa nang (polycystic kidney disease - PKD) là bệnh di truyền trội trên nhiễm sắc thể thường, thường gây tiểu máu đại thể do vỡ nang thận. Sỏi thận, ung thư thận và viêm cầu thận cấp không phải là bệnh lý di truyền theo kiểu này.

Câu hỏi về giá trị của xét nghiệm tế bào học nước tiểu trong chẩn đoán tiểu máu nghi ngờ ung thư. Xét nghiệm tế bào học nước tiểu giúp phát hiện tế bào ác tính trong nước tiểu, đặc biệt có giá trị trong chẩn đoán ung thư tế bào chuyển tiếp (transitional cell carcinoma) của bàng quang và đường tiết niệu trên, là loại ung thư thường gặp ở người hút thuốc lá và tiếp xúc hóa chất. Các lựa chọn khác không phải là mục đích chính của xét nghiệm tế bào học nước tiểu.

Câu hỏi về độ nhạy của các xét nghiệm phát hiện hồng cầu niệu. Que thử nước tiểu có độ nhạy cao trong phát hiện hồng cầu, dựa trên phản ứng của hemoglobin với chất chỉ thị màu. Soi tươi nước tiểu và đếm cặn Addis cần số lượng hồng cầu đủ lớn để quan sát được dưới kính hiển vi. Đốt nước tiểu không phải là phương pháp phát hiện hồng cầu.

Câu hỏi về nguyên nhân tiểu máu cuối bãi. Viêm bàng quang, sỏi bàng quang và ung thư bàng quang đều có thể gây tiểu máu cuối bãi. Viêm cầu thận thường gây tiểu máu toàn bãi hoặc vi thể, ít khi gây tiểu máu cuối bãi đơn thuần.

Câu hỏi về xử trí đái máu vi thể đơn độc ở người nguy cơ thấp. Ở người lớn nguy cơ thấp (không hút thuốc lá, không tiền sử bệnh lý tiết niệu, không triệu chứng gợi ý ung thư), đái máu vi thể đơn độc thường được theo dõi định kỳ bằng xét nghiệm nước tiểu lại sau 6-12 tháng. Soi bàng quang và CT scan không phải là xét nghiệm thường quy ban đầu trong trường hợp này. Sinh thiết thận không chỉ định khi không có protein niệu hoặc các dấu hiệu gợi ý bệnh lý cầu thận.

Câu hỏi về chỉ định soi bàng quang cấp cứu trong đái máu đại thể. Đái máu đại thể kèm theo tắc nghẽn đường tiểu do cục máu đông là một tình huống cấp cứu cần soi bàng quang để lấy bỏ cục máu đông và cầm máu. Đái máu kéo dài, tái phát hoặc nghi ngờ ung thư bàng quang là chỉ định soi bàng quang, nhưng không nhất thiết phải cấp cứu trừ khi có tắc nghẽn.

Câu hỏi về đặc điểm hồng cầu trong đái máu cầu thận. Hồng cầu biến dạng (dysmorphic RBCs) là đặc điểm thường gặp trong đái máu cầu thận do hồng cầu bị biến dạng khi đi qua màng lọc cầu thận bị tổn thương. Hồng cầu bình thường thường gặp trong đái máu không do cầu thận (ví dụ: sỏi, u, nhiễm trùng).

Câu hỏi về nguyên nhân đái máu kèm đau hông lưng và sốt. Viêm đài bể thận cấp là nhiễm trùng đường tiết niệu trên, thường gây đau hông lưng, sốt và đái máu. Sỏi thận có thể gây đau quặn thận và đái máu, nhưng ít khi sốt trừ khi có nhiễm trùng kèm theo. Viêm cầu thận và ung thư thận thường không gây sốt.

Câu hỏi về các phương pháp chẩn đoán đái máu. Siêu âm, CT scan và soi bàng quang là các phương pháp hình ảnh và nội soi được sử dụng để chẩn đoán nguyên nhân đái máu. Điện tâm đồ (ECG) là xét nghiệm đánh giá chức năng tim, không liên quan trực tiếp đến chẩn đoán nguyên nhân đái máu.

Câu hỏi về đái máu sau gắng sức ở người trẻ, không protein niệu, không trụ hồng cầu. Đái máu do gắng sức (exercise-induced hematuria) là nguyên nhân thường gặp ở người trẻ sau vận động mạnh, thường tự khỏi và lành tính. Viêm cầu thận IgA có thể gây tiểu máu sau gắng sức nhưng thường có protein niệu. Sỏi thận và ung thư thận ít liên quan đến gắng sức cấp tính.

Câu hỏi về chỉ định thăm dò hình ảnh trong đái máu. Phụ nữ trẻ bị tiểu máu vi thể thoáng qua trong kỳ kinh nguyệt thường không cần thăm dò hình ảnh vì có thể do lẫn máu kinh. Các trường hợp khác (tiểu máu đại thể, tiểu máu vi thể kéo dài, tiểu máu kèm triệu chứng) cần thăm dò hình ảnh để loại trừ các nguyên nhân bệnh lý.

Câu hỏi về yếu tố nguy cơ ung thư bàng quang. Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu và quan trọng nhất gây ung thư bàng quang, đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào chuyển tiếp. Tiền sử gia đình, nhiễm trùng đường tiết niệu mạn tính và chế độ ăn uống có vai trò, nhưng ít quan trọng hơn hút thuốc lá.

Câu hỏi về phân biệt đái máu với hemoglobinuria/myoglobinuria. Soi cặn nước tiểu dưới kính hiển vi giúp phân biệt đái máu (thấy hồng cầu) với hemoglobinuria/myoglobinuria (không thấy hồng cầu, nhưng que thử nước tiểu vẫn dương tính với máu). Que thử nước tiểu chỉ phát hiện hemoglobin, không phân biệt được hồng cầu nguyên vẹn hay hemoglobin tự do. Đếm cặn Addis định lượng hồng cầu, không phân biệt được hemoglobin/myoglobin. Điện di protein nước tiểu không liên quan đến phân biệt này.

Câu hỏi về lời khuyên cho bệnh nhân đái máu sau gắng sức. Trong trường hợp đái máu do gắng sức lành tính, bệnh nhân nên được khuyên hạn chế hoạt động thể lực gắng sức cho đến khi hết tiểu máu và xét nghiệm nước tiểu trở về bình thường. Sau đó có thể tập luyện trở lại từ từ. Soi bàng quang và sinh thiết thận không cần thiết trong trường hợp này nếu không có yếu tố nguy cơ hoặc triệu chứng khác.

Câu hỏi về yếu tố nguy cơ ung thư đường tiết niệu. Hút thuốc lá, tiếp xúc hóa chất công nghiệp (nhuộm, cao su, da), và tiền sử gia đình ung thư đường tiết niệu đều là yếu tố nguy cơ đã được chứng minh. Uống nhiều nước thực tế được coi là yếu tố bảo vệ, có thể giúp giảm nguy cơ ung thư bàng quang do pha loãng các chất gây ung thư trong nước tiểu và tăng tần suất đi tiểu.