Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Đái Máu 1 – Đề 06

Câu hỏi mô tả viêm đường tiết niệu cấp có đái máu vi thể. Trong bối cảnh nhiễm trùng tiểu, viêm bàng quang xuất huyết, viêm niệu đạo và viêm đài bể thận cấp đều có thể gây đái máu. Sỏi thận thường gây đái máu đại thể và đau quặn thận, ít khi chỉ gây đái máu vi thể trong bối cảnh nhiễm trùng tiểu.

Câu hỏi mô tả hội chứng viêm cầu thận cấp sau nhiễm liên cầu khuẩn (viêm họng). Các dấu hiệu phù, tăng huyết áp, đái máu, protein niệu, trụ hồng cầu đều hướng đến tổn thương cầu thận. Viêm đài bể thận cấp thường có sốt, đau hông lưng. Hội chứng thận hư có protein niệu lượng nhiều, phù toàn thân, ít khi có trụ hồng cầu. Nhiễm trùng đường tiết niệu thường không gây trụ hồng cầu.

Nghiệm pháp 3 cốc: Cốc 1 (đầu bãi) phản ánh niệu đạo và tuyến tiền liệt. Cốc 2 (giữa bãi) phản ánh bàng quang và niệu quản. Cốc 3 (cuối bãi) phản ánh bàng quang và cổ bàng quang. Đái máu đầu bãi gợi ý nguồn gốc từ niệu đạo hoặc tuyến tiền liệt.

Trụ h??ng cầu và hồng cầu biến dạng là dấu hiệu đặc trưng của đái máu cầu thận, do hồng cầu bị biến dạng khi đi qua cầu thận bị tổn thương. Các xét nghiệm khác (protein niệu, tế bào học nước tiểu, soi bàng quang) có thể gợi ý nguyên nhân nhưng không đặc hiệu bằng trụ hồng cầu và hồng cầu biến dạng.

Đái máu đại thể không đau ở người hút thuốc lá là dấu hiệu cảnh báo ung thư đường tiết niệu, đặc biệt là ung thư bàng quang. Soi bàng quang và sinh thiết là phương pháp chẩn đoán xác định ung thư bàng quang. Chụp UIV và CT scan có thể phát hiện khối u nhưng không trực tiếp bằng soi bàng quang. Xét nghiệm tế bào học nước tiểu có độ nhạy thấp hơn.

Rifampicin, Phenazopyridine, và Anthracycline (như Doxorubicin) đều có thể gây nước tiểu màu đỏ hoặc cam. Metformin là thuốc điều trị đái tháo đường và không gây đổi màu nước tiểu.

Đau quặn thận điển hình và đái máu đại thể gợi ý sỏi niệu quản. Siêu âm hệ tiết niệu là phương pháp ban đầu đơn giản, không xâm lấn, có thể phát hiện sỏi thận và sỏi niệu quản (đặc biệt là sỏi gây giãn niệu quản). Chụp UIV và CT scan có độ nhạy cao hơn nhưng tốn thời gian và chi phí hơn, thường được chỉ định sau nếu siêu âm không rõ ràng hoặc cần đánh giá thêm.

Đái máu vi thể đơn thuần ở người trẻ tuổi, không yếu tố nguy cơ, có thể là lành tính. Hướng dẫn hiện hành khuyến cáo theo dõi và xét nghiệm lại nước tiểu sau 6 tháng - 1 năm. Nếu đái máu dai dẳng hoặc xuất hiện triệu chứng mới, cần thăm dò thêm. Sinh thiết thận, soi bàng quang và CT scan không phải là chỉ định ban đầu thường quy trong trường hợp này.

Hồng cầu biến dạng (dysmorphic RBCs) hình thành khi hồng cầu bị ép qua màng đáy cầu thận bị tổn thương. Đây là dấu hiệu đặc trưng của đái máu cầu thận, giúp phân biệt với đái máu không phải cầu thận (ví dụ: do sỏi, u, nhiễm trùng) thường có hồng cầu hình dạng bình thường.

Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt có thể gây đái máu đầu bãi do vỡ mạch máu ở niệu đạo tiền liệt hoặc cổ bàng quang. Tiểu khó, tiểu rắt, tiểu đêm là các triệu chứng thường gặp của tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Đau quặn thận điển hình của sỏi niệu quản, ít liên quan trực tiếp đến tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.

Que nhúng nước tiểu là xét nghiệm sàng lọc nhanh, định tính (phát hiện có máu hay không), không định lượng được hồng cầu. Đếm cặn Addis, đếm hồng cầu bằng buồng đếm và ly tâm nước tiểu và soi cặn đều là các phương pháp định lượng hồng cầu trong nước tiểu.

Myoglobin niệu (đái ra myoglobin) có thể xảy ra sau gắng sức mạnh, đặc biệt là ở vận động viên. Que nhúng nước tiểu có thể dương tính giả với máu trong trường hợp myoglobin niệu (do phản ứng với heme). Soi cặn nước tiểu không thấy hồng cầu vì đây không phải là đái máu thực sự. Hemoglobin niệu cũng có thể gặp nhưng ít phổ biến hơn. Viêm cầu thận do gắng sức và chấn thương thận ít phù hợp vì không có tiền sử chấn thương và soi cặn không thấy hồng cầu.

Đái máu đại thể không đau, kéo dài, tái phát ở người lớn tuổi có yếu tố nguy cơ là dấu hiệu cảnh báo ung thư đường tiết niệu, đặc biệt là ung thư bàng quang. Viêm cầu thận mạn thường có protein niệu và các triệu chứng suy thận. Sỏi thận thường gây đau quặn thận. Viêm tuyến tiền liệt thường gây rối loạn tiểu tiện và đau vùng đáy chậu.

Chấn thương thận kín có thể gây tổn thương mạch máu thận, dẫn đến đái máu. Đái máu trong chấn thương thận thường là đái máu toàn bãi (do chảy máu từ nhu mô thận), có thể có máu cục (nếu chảy máu nhiều), và thường kèm theo đau vùng hông lưng. Đái máu đầu bãi và cuối bãi ít phù hợp với chấn thương thận.

Đái máu đại thể không rõ nguyên nhân cần được thăm dò toàn bộ hệ tiết niệu để loại trừ các nguyên nhân ác tính (ung thư). Soi bàng quang là bắt buộc để kiểm tra trực tiếp bàng quang và niệu đạo. CT scan UIV có thể phát hiện tổn thương ở thận và niệu quản. Siêu âm thận có thể là bước đầu nhưng không đủ để loại trừ hoàn toàn các nguyên nhân. Xét nghiệm tế bào học nước tiểu có độ nhạy thấp hơn.

Đái máu trong viêm cầu thận mạn thường là đái máu vi thể hoặc đái máu đại thể nhẹ, không thành cục (do tổn thương cầu thận lan tỏa, chảy máu mức độ vừa phải). Đái máu thành cục và đái máu đại thể nhiều thường gặp trong các nguyên nhân khác như sỏi, u, chấn thương.

Ở phụ nữ trẻ, đái máu vi thể có thể do nhiều nguyên nhân lành tính, nhưng cũng cần loại trừ các nguyên nhân bệnh lý. Xét nghiệm nước tiểu giữa chu kỳ kinh nguyệt giúp loại trừ đái máu do kinh nguyệt. Nếu vẫn còn đái máu vi thể sau khi loại trừ kinh nguyệt, cần đánh giá thêm bằng siêu âm thận và soi cặn nước tiểu để tìm trụ hồng cầu, hồng cầu biến dạng.

Thận đa nang di truyền là bệnh lý di truyền phổ biến nhất gây đái máu đại thể do nang thận vỡ hoặc chảy máu vào nang. Sỏi thận, ung thư thận và lao thận không phải là bệnh lý di truyền trực tiếp gây đái máu.

Đái ra myoglobin (myoglobinuria) làm nước tiểu có màu đỏ sẫm, nhưng không phải do hồng cầu mà do myoglobin từ cơ vân bị hủy hoại. Các tình trạng khác (đái ra dưỡng chấp, xuất huyết niệu đạo, tụ máu quanh thận) đều là các dạng chảy máu thực sự.

Tế bào học nước tiểu dương tính với tế bào ác tính gợi ý ung thư đường tiết niệu. CT scan bụng chậu có thuốc cản quang là phương pháp tốt nhất để đánh giá giai đoạn bệnh, phát hiện xâm lấn tại chỗ và di căn hạch, di căn xa. Siêu âm bụng và X-quang ngực ít giá trị trong đánh giá giai đoạn ung thư bàng quang. Soi bàng quang đã được thực hiện để lấy mẫu tế bào học, không cần lặp lại.

Viêm bàng quang cấp (nhiễm trùng đường tiết niệu dưới) là nguyên nhân nhiễm trùng phổ biến nhất gây đái máu ở người trẻ tuổi, đặc biệt là phụ nữ. Viêm đài bể thận cấp thường gây đái máu nhưng ít phổ biến hơn viêm bàng quang. Lao thận và viêm cầu thận sau nhiễm liên cầu khuẩn ít gặp hơn và thường có biểu hiện lâm sàng khác.

Bệnh nhân có tiền sử lupus ban đỏ hệ thống (SLE) và có đái máu, protein niệu, bổ thể giảm thấp. Đây là các dấu hiệu gợi ý viêm thận lupus, một biến chứng thận thường gặp của SLE. Viêm bàng quang, sỏi thận và ung thư bàng quang ít liên quan đến bệnh tự miễn SLE và không gây giảm bổ thể.

Aspirin là thuốc kháng tiểu cầu, có tác dụng chống đông máu yếu hơn so với heparin, warfarin và rivaroxaban (các thuốc chống đông đường uống thế hệ mới). Do đó, aspirin ít gây đái máu hơn so với các thuốc chống đông mạnh khác.

Xét nghiệm tìm AFB (acid-fast bacilli) trong nước tiểu là xét nghiệm quan trọng nhất để chẩn đoán lao thận. Nuôi cấy nước tiểu tìm vi khuẩn lao có độ nhạy cao hơn nhưng mất thời gian. Tế bào học nước tiểu và soi cặn nước tiểu không đặc hiệu cho lao thận.

NSAIDs (thuốc kháng viêm không steroid) có thể gây tổn thương thận, đặc biệt là viêm thận kẽ do thuốc, dẫn đến đái máu vi thể và protein niệu. Viêm cầu thận, viêm bàng quang và sỏi thận ít liên quan trực tiếp đến tác dụng phụ của NSAIDs.

Viêm bàng quang xuất huyết gây đái máu đại thể cần được xử trí bằng bù dịch, truyền máu nếu cần, và cầm máu tại chỗ bằng rửa bàng quang liên tục hoặc đốt điện. Kháng sinh là cần thiết nếu có nhiễm trùng. Sinh thiết bàng quang không phải là biện pháp xử trí ban đầu, mà thường được thực hiện sau khi cầm máu để chẩn đoán nguyên nhân.

Giá trị bình thường của hồng cầu trong cặn Addis là < 1000 hồng cầu/phút. Giá trị > 1000 hồng cầu/phút được coi là đái máu vi thể.

Đái máu vi thể dai dẳng không rõ nguyên nhân ở người lớn tuổi có yếu tố nguy cơ ung thư cần được thăm dò kỹ lưỡng để loại trừ ung thư đường tiết niệu trên (thận, niệu quản) và dưới (bàng quang, niệu đạo). CT scan UIV (hoặc CT уроgraphy) có thể khảo sát toàn bộ hệ tiết niệu, phát hiện khối u, sỏi, dị dạng. Siêu âm thận có độ nhạy thấp hơn. Soi bàng quang chủ yếu khảo sát đường tiết niệu dưới. Xét nghiệm tế bào học nước tiểu có độ nhạy thấp hơn CT scan UIV.

Đái máu sau gắng sức (exercise-induced hematuria) là tình trạng lành tính, thường gặp ở người trẻ tuổi sau khi vận động cường độ cao. Nguyên nhân có thể do tổn thương cầu thận thoáng qua, hoặc hồng cầu bị vỡ trong bàng quang do va đập. Viêm cầu thận cấp sau nhiễm liên cầu khuẩn ít phù hợp vì không có tiền sử nhiễm trùng gần đây. Ung thư bàng quang và sỏi thận ít liên quan đến gắng sức.