Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Chuẩn Đoán Hình Ảnh – Đề 08

Dấu hiệu 'bóng tim đôi' trên phim X-quang tim phổi thẳng thường là do bóng của tâm nhĩ trái giãn lớn chồng lên bóng tim phải, tạo nên hình ảnh hai bờ tim chồng lên nhau. Điều này thường gặp trong bệnh lý van hai lá.

Đám mờ hình tròn, bờ tua gai ở thùy trên phổi, đặc biệt ở người hút thuốc lá, là hình ảnh rất gợi ý đến ung thư phổi. Tuy nhiên, cần phân biệt với các tổn thương khác như lao phổi, áp xe phổi, hoặc u nấm.

Đơn vị Hounsfield (HU) là thước đo độ cản tia X trong chụp CT. Nước được quy ước là 0 HU, mỡ có độ cản tia X thấp hơn nước nên có giá trị âm (khoảng -100 HU), và xương có độ cản tia X cao nhất nên có giá trị dương rất lớn (có thể lên đến +1000 HU).

Siêu âm Doppler màu là một kỹ thuật siêu âm đặc biệt, sử dụng hiệu ứng Doppler để đánh giá dòng chảy của máu trong mạch máu. Màu sắc trên hình ảnh Doppler thể hiện hướng và tốc độ dòng chảy.

Chuỗi xung T2W trong MRI rất nhạy với sự thay đổi hàm lượng nước trong mô. Các tổn thương phù nề, viêm nhiễm, u nang, hoặc các bệnh lý có sự tích tụ dịch thường tăng tín hiệu trên T2W, giúp phát hiện các bệnh lý não như nhồi máu não giai đoạn sớm, u não, viêm não, bệnh lý chất trắng.

Trong tình huống chấn thương bụng kín nghi ngờ chảy máu trong, siêu âm bụng tổng quát, đặc biệt là kỹ thuật FAST (Focused Assessment with Sonography for Trauma), là lựa chọn ưu tiên đầu tiên vì nhanh chóng, không xâm lấn, có thể thực hiện tại giường bệnh, và có độ nhạy cao trong phát hiện dịch tự do trong ổ bụng.

Trong chụp nhũ ảnh sàng lọc, hai tư thế chụp tiêu chuẩn là tư thế chếch trong ngoài (Mediolateral Oblique - MLO) và tư thế đầu đuôi (Craniocaudal - CC). Tư thế MLO giúp khảo sát tối đa nhu mô tuyến vú, bao gồm cả phần đuôi nách, là vị trí thường gặp của ung thư vú.

Tư thế chếch trong chụp X-quang cột sống thắt lưng giúp bộc lộ rõ khe khớp liên mấu sau (facet joint), là vị trí thường bị thoái hóa khớp và gây đau lưng. Tư thế thẳng chủ yếu khảo sát thân đốt sống và đĩa đệm.

Bệnh nhân có tiền sử dị ứng iodine thì chống chỉ định sử dụng thuốc cản quang chứa iodine. Trong trường hợp này, cần lựa chọn phương án chụp CT không thuốc cản quang hoặc sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác không sử dụng thuốc cản quang iodine như MRI hoặc siêu âm. Tuy nhiên, nếu CT có cản quang là bắt buộc, cần cân nhắc sử dụng thuốc cản quang không ion và chuẩn bị dự phòng phản ứng dị ứng.

Dấu hiệu 'bia bắn' trên siêu âm gan mô tả một tổn thương có cấu trúc vòng tròn đồng tâm, với vùng trung tâm và vùng ngoại vi có độ hồi âm khác nhau. Dấu hiệu này thường gặp trong tổn thương di căn gan, đặc biệt là di căn từ ung thư đại trực tràng hoặc ung thư vú.

Chỉ số tim/lồng ngực (CTR) là tỷ lệ giữa đường kính ngang lớn nhất của tim và đường kính ngang lớn nhất của lồng ngực trên phim X-quang tim phổi thẳng. CTR bình thường ở người lớn là dưới 0.5 (hoặc 50%). CTR tăng cao gợi ý tình trạng tim to.

Trong các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh phổ biến, siêu âm (ultrasound) và cộng hưởng từ (MRI) không sử dụng bức xạ ion hóa. X-quang (radiography) và chụp cắt lớp vi tính (CT) đều sử dụng tia X, là bức xạ ion hóa.

Chuỗi xung nhạy nhất để phát hiện rách sụn chêm trên MRI khớp gối là chuỗi xung T2W xóa mỡ (T2 Fat-Suppressed hoặc T2 FS) hoặc chuỗi xung PD xóa mỡ (Proton Density Fat-Suppressed hoặc PD FS). Các chuỗi xung này giúp làm nổi bật tín hiệu dịch trong đường rách sụn chêm.

Dấu hiệu 'liềm hơi dưới hoành' (free air under the diaphragm) trên phim X-quang bụng đứng là dấu hiệu kinh điển của thủng tạng rỗng (thường là thủng dạ dày hoặc tá tràng). Đây là một tình trạng cấp cứu ngoại khoa cần can thiệp phẫu thuật khẩn cấp.

Kỹ thuật chụp mạch máu số hóa xóa nền (DSA - Digital Subtraction Angiography) có ưu điểm vượt trội so với chụp mạch máu thông thường là khả năng xóa bỏ nền xương và mô mềm trên hình ảnh, giúp hình ảnh mạch máu hiện lên rõ ràng và chi tiết hơn, tăng độ tương phản và khả năng phát hiện các bất thường nhỏ.

Hình ảnh 'tổ ong' (honeycombing) trên HRCT phổi là dấu hiệu của bệnh phổi kẽ giai đoạn muộn, đặc biệt là xơ phổi vô căn (Idiopathic Pulmonary Fibrosis - IPF). Nó biểu hiện sự phá hủy cấu trúc phổi và hình thành các nang khí nhỏ, thành dày, giống như tổ ong.

Xạ hình (scintigraphy) là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hạt nhân, sử dụng đồng vị phóng xạ gắn vào các dược chất phóng xạ (radiopharmaceuticals) để đánh giá chức năng và hình thái của cơ quan. PET/CT cũng sử dụng đồng vị phóng xạ nhưng tập trung vào quá trình chuyển hóa tế bào.

Độ mờ da gáy (NT) là lớp dịch dưới da vùng gáy thai nhi, được đo bằng siêu âm trong khoảng tuần thứ 11 đến 13 tuần 6 ngày của thai kỳ. NT tăng cao là một trong những dấu hiệu sàng lọc nguy cơ hội chứng Down và các bất thường nhiễm sắc thể khác.

Tư thế chụp AP xoay trong khớp vai giúp bộc lộ rõ nhất củ lớn xương cánh tay (greater tuberosity), là vị trí thường gặp của các tổn thương gân cơ xoay (rotator cuff tear). Tư thế xoay ngoài bộc lộ củ bé.

Ở bệnh nhân xơ gan, khối giảm âm, bờ không đều, tăng sinh mạch máu trong khối trên siêu âm gan rất gợi ý đến ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular Carcinoma - HCC). Xơ gan là yếu tố nguy cơ hàng đầu của HCC.

Chụp hệ tiết niệu không chuẩn bị (KUB - Kidneys, Ureters, Bladder) chủ yếu được sử dụng để phát hiện sỏi cản quang trong đường tiết niệu (sỏi thận, sỏi niệu quản, sỏi bàng quang). Phim KUB không đánh giá được chức năng thận hay các bệnh lý nhu mô thận.

Thuốc cản quang baryte có thể gây viêm phúc mạc hóa chất nghiêm trọng nếu bị rò rỉ ra ngoài đường tiêu hóa. Do đó, chống chỉ định sử dụng baryte trong trường hợp nghi ngờ thủng tạng rỗng hoặc rò tiêu hóa. Trong những trường hợp này, nên sử dụng thuốc cản quang tan trong nước như iodine.

Tư thế chụp thẳng (PA) bàn tay thường được sử dụng để đánh giá các bệnh lý xương khớp bàn tay, đặc biệt là viêm khớp dạng thấp và thoái hóa khớp. Các dấu hiệu như hẹp khe khớp, gai xương, ăn mòn xương, lệch trục xương có thể được quan sát rõ trên phim PA.

Thang điểm CAD-RADS (Coronary Artery Disease - Reporting and Data System) là thang điểm chuẩn hóa được sử dụng để báo cáo và phân loại mức độ hẹp lòng mạch vành trên chụp CT mạch vành. Thang điểm này giúp bác sĩ lâm sàng dễ dàng đánh giá nguy cơ và đưa ra quyết định điều trị phù hợp.

Vùng ngoại vi (PZ) của tuyến tiền liệt là vị trí thường gặp nhất của ung thư tuyến tiền liệt. Khoảng 70-80% ung thư tuyến tiền liệt phát sinh từ vùng PZ. Vùng chuyển tiếp (TZ) thường liên quan đến phì đại lành tính tuyến tiền liệt (BPH).

Tư thế há miệng (open-mouth view) trong chụp X-quang cột sống cổ được sử dụng để bộc lộ rõ đốt đội (C1) và đốt trục (C2), đặc biệt là mỏm nha (odontoid process) của đốt trục. Tư thế này giúp phát hiện các bất thường như gãy mỏm nha, trật khớp C1-C2.

Dấu hiệu '2D hình chữ D' của thất trái trong mặt cắt trục ngắn cạnh ức trên siêu âm tim là do thất phải giãn lớn chèn ép vào thất trái, làm thay đổi hình dạng thất trái từ hình tròn sang hình chữ D. Dấu hiệu này gợi ý tình trạng tăng áp lực động mạch phổi, thường do bệnh lý tim phổi mạn tính hoặc thuyên tắc phổi.

Nguyên tắc ALARA (As Low As Reasonably Achievable) trong chẩn đoán hình ảnh, đặc biệt quan trọng ở trẻ em, nhấn mạnh việc sử dụng liều bức xạ thấp nhất có thể đạt được mà vẫn đảm bảo chất lượng hình ảnh chẩn đoán. Điều này nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ phơi nhiễm bức xạ cho bệnh nhân, đặc biệt là trẻ em vì trẻ em nhạy cảm hơn với bức xạ.

Viêm tụy cấp là biến chứng nguy hiểm nhất và thường gặp nhất của chụp đường mật tụy ngược dòng qua nội soi (ERCP). ERCP là một thủ thuật xâm lấn vào đường mật tụy, có thể gây tổn thương tụy và dẫn đến viêm tụy cấp. Các biến chứng khác có thể gặp nhưng ít phổ biến hơn bao gồm chảy máu, nhiễm trùng đường mật, thủng tá tràng.

Xác định giai đoạn bệnh (staging) là một bước quan trọng trong chẩn đoán và điều trị ung thư. Giai đoạn bệnh giúp đánh giá mức độ lan rộng của ung thư (TNM), từ đó tiên lượng bệnh, lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp (phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, điều trị đích), và theo dõi đáp ứng điều trị.