Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Cơ Sở Văn Hóa Việt Nam – Đề 09

Câu hỏi tập trung vào thành tố 'ứng xử với môi trường tự nhiên' trong cấu trúc văn hóa. Các phương án khác có thể liên quan đến văn hóa nhưng không trực tiếp thể hiện ứng xử với môi trường tự nhiên bằng phương án 'Hệ thống canh tác lúa nước'.

Câu hỏi liên hệ giữa giá trị văn hóa ('trọng tình') và cơ sở kinh tế. 'Nông nghiệp lúa nước' với tính cộng đồng, phụ thuộc lẫn nhau trong sản xuất là cơ sở cho 'trọng tình'. Các loại hình kinh tế khác ít nhấn mạnh yếu tố cộng đồng bằng.

Câu hỏi về cách ứng xử văn hóa khi có xung đột cá nhân - cộng đồng. 'Hòa giải, dung hòa' thể hiện rõ tinh thần cộng đồng, tránh đối đầu, giữ gìn sự hài hòa, phù hợp với văn hóa Việt Nam hơn các phương án khác.

Câu hỏi về đặc điểm giao tiếp của người Việt. 'Ưa sự tế nhị, vòng vo' phản ánh cách giao tiếp gián tiếp, ý tứ, giữ thể diện, tránh trực diện gây mất lòng, phù hợp với 'hài hòa'. Các phương án khác không nhấn mạnh đến yếu tố 'hài hòa' trong giao tiếp.

Câu hỏi về tục ngữ và giá trị văn hóa. Tục ngữ nhấn mạnh vai trò của 'láng giềng' (quan hệ cộng đồng gần gũi) hơn 'anh em xa' (quan hệ huyết thống nhưng xa cách), thể hiện giá trị 'Ưu tiên quan hệ cộng đồng làng xóm'.

Câu hỏi về phong tục 'ăn Tết' và thành tố văn hóa theo Trần Ngọc Thêm. 'Tổ chức đời sống cộng đồng' là thành tố bao quát các hoạt động Tết, thể hiện sự gắn kết gia đình, làng xã, các nghi lễ, vui chơi tập thể. Các thành tố khác hẹp hơn hoặc ít liên quan trực tiếp đến Tết.

Câu hỏi so sánh nhận thức thời gian Đông - Tây. Văn hóa Việt Nam (gốc nông nghiệp) coi trọng 'tính thời vụ, tuần hoàn' của thời gian (chu kỳ mùa vụ), khác với phương Tây (công nghiệp) coi trọng 'tính tuyến tính, mục tiêu'.

Câu hỏi về kiến trúc nhà ở vùng Bắc Bộ. 'Nhà mái ngói, tường gạch' là kiểu nhà phổ biến, phù hợp khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều, vật liệu địa phương. Các kiểu nhà khác không đặc trưng cho Bắc Bộ hoặc ít phù hợp khí hậu.

Câu hỏi về tính 'biến động và thích nghi' của văn hóa Việt Nam. 'Tiếp thu có chọn lọc' là cách văn hóa Việt Nam dung hòa yếu tố ngoại lai với bản sắc, vừa đổi mới vừa giữ gốc. Các phương án khác hoặc cực đoan (bảo thủ, du nhập hoàn toàn) hoặc không rõ ràng (bài trừ).

Câu hỏi về ẩm thực và đặc trưng văn hóa. 'Tính tổng hợp, hài hòa' phản ánh cách người Việt kết hợp nhiều nguyên liệu, gia vị để tạo món ăn cân bằng, ngon miệng, thể hiện triết lý sống hài hòa. Các phương án khác hoặc không liên quan (tiết kiệm) hoặc không bao quát (tinh tế, cầu kỳ).

Câu hỏi về sinh hoạt văn hóa cộng đồng nông thôn. 'Hát chèo, tuồng, cải lương' là các loại hình nghệ thuật sân khấu truyền thống, thường diễn ra trong lễ hội làng, gắn bó với cộng đồng. Các phương án khác hoặc không phải sinh hoạt cộng đồng (đọc sách) hoặc không đặc trưng cho nông thôn (nhạc giao hưởng).

Câu hỏi về giá trị gia đình nền tảng. 'Hiếu đạo' (kính trọng, hiếu thảo với cha mẹ, tổ tiên) là giá trị cốt lõi, chi phối nhiều giá trị khác trong gia đình Việt Nam. Các phương án khác quan trọng nhưng không phải nền tảng bằng 'hiếu đạo'.

Câu hỏi về địa bàn văn hóa Đông Sơn. 'Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ' là khu vực trung tâm của văn hóa Đông Sơn, nơi phát hiện nhiều di tích quan trọng. Các khu vực khác hoặc không phải trung tâm hoặc không thuộc phạm vi văn hóa Đông Sơn.

Câu hỏi so sánh ảnh hưởng của các hệ tư tưởng. 'Hệ thống伦理 và秩序 xã hội' (luân lý và trật tự xã hội) là lĩnh vực Nho giáo có ảnh hưởng sâu rộng nhất, định hình các giá trị đạo đức, quan hệ xã hội, chính trị. Các phương án khác thuộc phạm vi ảnh hưởng của Phật giáo, Đạo giáo hoặc không đặc trưng cho Nho giáo.

Câu hỏi về sự thay đổi văn hóa thời Pháp thuộc. 'Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên' là yếu tố văn hóa gốc rễ, bền vững, ít bị ảnh hưởng bởi văn hóa phương Tây hơn các yếu tố khác (ngôn ngữ, trang phục, lối sống đô thị) có sự giao thoa, biến đổi rõ rệt hơn.

Câu hỏi về đặc điểm ẩm thực cung đình Huế. 'Tính cầu kỳ, tinh tế trong chế biến và trình bày' là đặc trưng nổi bật, thể hiện sự sang trọng, quý phái, khác với ẩm thực dân gian thiên về sự giản dị, gần gũi. Các phương án khác không đặc trưng hoặc không phân biệt rõ với ẩm thực dân gian.

Câu hỏi về di sản văn hóa phi vật thể UNESCO. 'Ca trù' là loại hình nghệ thuật được UNESCO công nhận, có giá trị văn hóa cao, phản ánh đời sống tinh thần người Việt. Các phương án khác hoặc chưa được UNESCO công nhận (hát xẩm, múa rối nước) hoặc không phải nghệ thuật truyền thống (nhạc pop).

Câu hỏi về biểu tượng màu sắc. 'Màu vàng' thường gắn liền với sự giàu sang, quyền quý, may mắn trong văn hóa Việt Nam (hoàng bào, trang trí cung đình, Tết...). Các màu khác có ý nghĩa khác (đỏ - may mắn nhưng không bằng vàng về quyền lực, trắng - tang tóc, đen - bí ẩn).

Câu hỏi về ý nghĩa lễ hội Gióng. Lễ hội tôn vinh người anh hùng chống ngoại xâm, thể hiện truyền thống 'Yêu nước, chống ngoại xâm' của dân tộc. Các phương án khác hoặc không phải ý nghĩa chính (tôn sư trọng đạo) hoặc không liên quan (khuyến nông, bảo tồn thiên nhiên).

Câu hỏi về loại hình văn học dân gian truyền đạt kinh nghiệm, đạo lý. 'Tục ngữ, ca dao' là loại hình ngắn gọn, vần điệu, dễ nhớ, thường đúc kết kinh nghiệm, bài học cuộc sống, đạo lý. Các loại hình khác dài hơn (truyện cổ, truyện cười) hoặc không chuyên về đạo lý (vè).

Câu hỏi về nhận định 'văn hóa gốc nông nghiệp'. Nhận định này nhấn mạnh 'Nông nghiệp lúa nước là nền tảng' để giải thích nhiều đặc trưng văn hóa Việt Nam (cộng đồng, trọng tình, linh hoạt...). Các phương án khác hoặc quá hẹp (tôn giáo) hoặc không phải ý nghĩa chính của nhận định (kinh tế, chính trị).

Câu hỏi về biểu tượng 'cây đa, giếng nước, sân đình'. Đây là những 'Trung tâm sinh hoạt văn hóa cộng đồng' của làng xã, nơi diễn ra các hoạt động chung, gắn kết cộng đồng. Các phương án khác hoặc không bao quát (tâm linh) hoặc không chính xác (kinh tế, chính trị).

Câu hỏi về quan niệm thời gian qua phong tục thờ cúng tổ tiên. 'Thời gian循环, có tính kế nối giữa các thế hệ' được thể hiện rõ nhất, tổ tiên vẫn hiện diện, ảnh hưởng đến đời sống con cháu, thời gian không tuyến tính mà có sự kết nối. Các phương án khác không phù hợp với phong tục này.

Câu hỏi về biểu tượng con số. 'Số 9' thường liên quan đến sự vĩnh cửu, trường tồn, phát triển (cửu đỉnh, chín bậc...), biểu tượng cho sự sinh sôi nảy nở. Các số khác có ý nghĩa khác (7 - thất, 4 - tử, 3 - vững chắc nhưng không bằng 9 về sinh sôi).

Câu hỏi so sánh văn hóa Việt - Trung. 'Tính bản địa và yếu tố Đông Nam Á' là sự khác biệt lớn nhất, văn hóa Việt Nam có nền tảng bản địa riêng, chịu ảnh hưởng văn hóa Đông Nam Á, khác với văn hóa Trung Hoa thuần Đông Á. Các yếu tố khác có sự tương đồng hoặc không phải khác biệt cốt lõi.

Câu hỏi về ý nghĩa tục thờ Mẫu. 'Tôn trọng vai trò của người phụ nữ và sức mạnh sáng tạo' là ý nghĩa cốt lõi, Mẫu tượng trưng cho mẹ, nguồn gốc sự sống, sức mạnh sinh sản, phù hợp văn hóa nông nghiệp. Các phương án khác hoặc không chính xác (đa thần) hoặc không phải ý nghĩa chính (tự nhiên, tổ tiên).

Câu hỏi về tổ chức cộng đồng đặc trưng nông nghiệp lúa nước. 'Làng xã' là hình thức tổ chức cơ bản, chặt chẽ, dựa trên quan hệ huyết thống, địa缘, hỗ trợ sản xuất nông nghiệp. Các phương án khác hoặc không đặc trưng (hợp tác xã) hoặc không phải tổ chức cộng đồng (gia đình, dòng họ).

Câu hỏi về ảnh hưởng của 'thể diện' đến giao tiếp. 'Giao tiếp vòng vo, tế nhị' là hành vi phổ biến để giữ thể diện cho cả mình và người khác, tránh làm mất lòng, gây xung đột. Các phương án khác hoặc không liên quan (trực tiếp) hoặc ngược lại (thẳng thắn quá mức).

Câu hỏi về mặt tích cực và hạn chế của 'tính linh hoạt'. Tích cực: 'Dễ thích ứng với cái mới'; Hạn chế: 'Thiếu tính nguyên tắc, kỷ luật' (do quá linh hoạt, dễ thay đổi). Các phương án khác không phản ánh đúng cả hai mặt hoặc không phải hệ quả của 'linh hoạt'.

Câu hỏi về bảo tồn văn hóa trong toàn cầu hóa. 'Bảo tồn có chọn lọc, kết hợp với phát triển' là yêu cầu phù hợp nhất, vừa giữ gìn giá trị cốt lõi vừa đổi mới để thích ứng thời đại. Các phương án khác hoặc quá bảo thủ (nguyên vẹn) hoặc quá dễ dãi (thay đổi hoàn toàn) hoặc không rõ ràng (du nhập).