Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Đau Dây Thần Kinh Tọa 1 – Đề 04

Câu hỏi mô tả một bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng điển hình của đau dây thần kinh tọa, bao gồm vị trí đau (mặt sau đùi, cẳng chân xuống ngón út - vùng chi phối S1), tăng đau khi ho/hắt hơi (dấu hiệu tăng áp lực nội tủy), Lasègue dương tính và giảm phản xạ gân gót (S1). Tất cả các dấu hiệu này đều hướng đến tổn thương rễ S1.

Câu hỏi tập trung vào kỹ năng phân biệt chẩn đoán. Đau do thoát vị đĩa đệm thường tăng lên khi cúi người và giảm khi nằm, trong khi đau do hẹp ống sống thắt lưng thường giảm khi cúi người (tư thế 'xe đẩy hàng') và tăng khi đứng hoặc đi lại do tăng áp lực lên ống sống khi cột sống duỗi thẳng. Nghiệm pháp Lasègue có thể dương tính trong cả hai trường hợp nhưng ít đặc hiệu cho hẹp ống sống.

Câu hỏi về quản lý điều trị, tập trung vào tình huống điều trị bảo tồn thất bại. Khi điều trị nội khoa không hiệu quả và có bằng chứng chèn ép rễ thần kinh trên hình ảnh học, phẫu thuật giải ép (cắt bỏ đĩa đệm) là lựa chọn hợp lý để giảm đau và cải thiện chức năng.

Câu hỏi về mục tiêu vật lý trị liệu giai đoạn sớm. Trong giai đoạn cấp, mục tiêu hàng đầu là giảm đau và viêm. Các biện pháp như chườm lạnh, nghỉ ngơi và các bài tập nhẹ nhàng giúp giảm triệu chứng cấp tính. Tăng cường sức mạnh và cải thiện tầm vận động là mục tiêu của giai đoạn phục hồi chức năng sau khi triệu chứng cấp đã giảm.

Câu hỏi về yếu tố nguy cơ. Nâng vật nặng sai tư thế, đặc biệt là khi xoay vặn người, tạo áp lực lớn lên đĩa đệm và là yếu tố nguy cơ chính gây thoát vị đĩa đệm, dẫn đến đau dây thần kinh tọa. Các yếu tố khác có vai trò nhưng không trực tiếp và mạnh mẽ bằng.

Câu hỏi về liên hệ triệu chứng và rễ thần kinh. Yếu cơ gấp bàn chân (foot drop) là một dấu hiệu thần kinh khu trú, đặc trưng cho tổn thương rễ L5, vì rễ này chi phối các cơ gấp bàn chân và cơ duỗi ngón cái.

Câu hỏi về độ đặc hiệu của nghiệm pháp. Nghiệm pháp Lasègue (nghiệm pháp nâng chân thẳng) là nghiệm pháp kinh điển và đặc hiệu nhất để đánh giá sự căng của dây thần kinh tọa và các rễ thần kinh L5, S1. Các nghiệm pháp khác có thể gợi ý đau thần kinh tọa nhưng không đặc hiệu bằng.

Câu hỏi về điều trị dược lý. Gabapentin và Pregabalin (thuốc chống co giật) là nhóm thuốc thường được sử dụng đầu tay trong điều trị đau thần kinh nói chung và đau dây thần kinh tọa nói riêng, vì chúng có hiệu quả giảm đau thần kinh và ít tác dụng phụ hơn so với Opioid trong điều trị mạn tính.

Câu hỏi về biện pháp không khuyến cáo trong giai đoạn cấp. Kéo giãn cột sống là biện pháp có thể được sử dụng trong giai đoạn phục hồi chức năng hoặc đau mạn tính, nhưng không được khuyến cáo trong giai đoạn cấp vì có thể làm tăng kích thích và viêm, làm trầm trọng thêm cơn đau. Các biện pháp còn lại (chườm lạnh, nghỉ ngơi tương đối, thuốc giảm đau) đều phù hợp trong giai đoạn cấp.

Câu hỏi về cơ chế bệnh sinh của hội chứng piriformis. Hội chứng piriformis xảy ra khi cơ piriformis (cơ梨状筋) ở vùng mông co thắt hoặc viêm, chèn ép dây thần kinh tọa khi dây thần kinh này đi qua hoặc gần cơ piriformis. Các lựa chọn khác không phải là cơ chế chính gây đau trong hội chứng này.

Câu hỏi về lựa chọn điều trị can thiệp. Tiêm ngoài màng cứng Corticosteroid là một lựa chọn can thiệp giảm đau phổ biến cho đau dây thần kinh tọa mạn tính khi điều trị bảo tồn thất bại và không có chỉ định phẫu thuật cấp cứu (như yếu cơ tiến triển). Các lựa chọn khác (phẫu thuật cấp cứu, phong bế thần kinh ngoại biên) ít phù hợp hơn trong tình huống này.

Câu hỏi về tư vấn tư thế ngủ. Nằm nghiêng với chân đau ở trên và gối kê giữa hai chân giúp giảm áp lực lên dây thần kinh tọa và cột sống thắt lưng, thường là tư thế ngủ thoải mái và giảm đau nhất cho bệnh nhân đau dây thần kinh tọa. Các tư thế khác có thể gây hoặc làm tăng áp lực.

Câu hỏi về nguyên nhân đau dây thần kinh tọa ở người lớn tuổi với tiền sử loãng xương và chấn thương. Xẹp đốt sống do loãng xương có thể gây thay đổi cấu trúc cột sống và chèn ép rễ thần kinh, là nguyên nhân phổ biến gây đau dây thần kinh tọa ở người lớn tuổi, đặc biệt sau chấn thương. Các nguyên nhân khác ít liên quan hơn trong bối cảnh này.

Câu hỏi về bài tập core strength. Bài tập plank là một bài tập isometric hiệu quả để tăng cường sức mạnh các cơ core, bao gồm cơ bụng, cơ lưng dưới và cơ chậu hông, rất quan trọng trong việc ổn định cột sống và giảm tải cho đĩa đệm và dây thần kinh tọa. Các bài tập khác có thể tốt cho các mục tiêu khác nhau nhưng plank đặc biệt tập trung vào core strength.

Câu hỏi về dấu hiệu 'chuông reo' trong Lasègue. Dấu hiệu 'chuông reo' là một phần của nghiệm pháp Lasègue, được đánh giá dương tính khi đau dây thần kinh tọa tái phát hoặc tăng lên khi bác sĩ ấn vào khoeo chân (dây thần kinh tọa) sau khi đã nâng chân bệnh nhân đến điểm gây đau và sau đó hơi hạ thấp chân xuống một chút. Đây là dấu hiệu tăng độ đặc hiệu của nghiệm pháp Lasègue.

Câu hỏi về phòng ngừa tái phát và thay đổi lối sống. Ngồi lâu và ít vận động là yếu tố nguy cơ lớn gây đau lưng và đau dây thần kinh tọa. Khuyến khích bệnh nhân thường xuyên đứng dậy vận động, đi lại, và thực hiện các bài tập kéo giãn trong ngày làm việc là biện pháp quan trọng nhất để phòng ngừa tái phát trong trường hợp này. Các biện pháp khác cũng quan trọng nhưng thay đổi thói quen ngồi là then chốt.

Câu hỏi về chẩn đoán phân biệt. Viêm khớp cùng chậu có thể gây đau vùng mông và lan xuống chân, tương tự như đau dây thần kinh tọa, nhưng nguồn gốc đau không phải từ rễ thần kinh mà từ khớp cùng chậu bị viêm. Hẹp ống sống, thoát vị đĩa đệm và trượt đốt sống đều là các bệnh lý có thể gây chèn ép rễ thần kinh và gây đau dây thần kinh tọa thực sự.

Câu hỏi về điều trị đau dây thần kinh tọa ở phụ nữ mang thai. Trong thai kỳ, nhiều loại thuốc và can thiệp bị hạn chế. Vật lý trị liệu và chườm ấm/lạnh là các biện pháp an toàn và hiệu quả để giảm đau dây thần kinh tọa trong thai kỳ. NSAIDs và Opioid nên tránh hoặc hạn chế tối đa. Tiêm Corticosteroid ngoài màng cứng thường không được khuyến cáo trừ trường hợp thực sự cần thiết.

Câu hỏi về triệu chứng gợi ý u tủy sống. Đau về đêm, không giảm khi nghỉ ngơi, là một dấu hiệu 'đèn đỏ' gợi ý các nguyên nhân nghiêm trọng hơn gây đau lưng và đau thần kinh tọa, bao gồm u tủy sống. Đau do thoát vị đĩa đệm thường liên quan đến tư thế và hoạt động, và có thể giảm khi nghỉ ngơi. Các triệu chứng khác (tê bì, yếu cơ, Lasègue dương tính) có thể gặp trong cả hai trường hợp.

Câu hỏi về hoạt động thể chất khuyến khích trong giai đoạn phục hồi. Đi bộ là một hoạt động thể chất nhẹ nhàng, ít tác động, giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện tuần hoàn và duy trì sức khỏe cột sống mà không gây áp lực lớn lên cột sống thắt lưng. Các hoạt động khác (chạy bộ, nâng tạ nặng, bóng đá) có thể tạo áp lực lớn hơn và có nguy cơ tái phát cao hơn trong giai đoạn phục hồi.

Câu hỏi về nguyên nhân đau dây thần kinh tọa ở người lớn tuổi với triệu chứng đặc trưng. Đau dây thần kinh tọa hai bên, tăng lên khi đi lại và giảm khi cúi người (tư thế 'xe đẩy hàng') là triệu chứng điển hình của hẹp ống sống thắt lưng. Cúi người làm tăng không gian trong ống sống, giảm chèn ép thần kinh.

Câu hỏi về cơ chế tác dụng của điều trị. Corticosteroid (tiêm ngoài màng cứng hoặc uống) là thuốc có tác dụng kháng viêm mạnh, giúp giảm viêm và sưng nề xung quanh rễ thần kinh bị chèn ép, từ đó giảm đau. Các phương pháp khác (chườm lạnh, xoa bóp, kéo giãn) có thể giảm đau thông qua các cơ chế khác như giảm co thắt cơ, cải thiện tuần hoàn, nhưng không trực tiếp giảm viêm bằng Corticosteroid.

Câu hỏi về nguyên nhân đau liên quan đến hoạt động thể lực. Tập squat nặng, đặc biệt là khi kỹ thuật không đúng, có thể tạo áp lực lớn lên cột sống thắt lưng và đĩa đệm, dẫn đến thoát vị đĩa đệm hoặc các tổn thương khác gây đau dây thần kinh tọa. Các nguyên nhân khác ít liên quan trực tiếp đến hoạt động squat nặng.

Câu hỏi về chỉ định phẫu thuật khẩn cấp. Hội chứng đuôi ngựa (Cauda Equina Syndrome), biểu hiện bằng rối loạn cơ tròn (bí tiểu, đại tiện không tự chủ), yếu liệt chi dưới lan rộng và mất cảm giác vùng đáy chậu, là một tình trạng cấp cứu thần kinh cần phẫu thuật giải ép khẩn cấp để tránh tổn thương thần kinh vĩnh viễn. Các chỉ định khác (đau không đáp ứng điều trị nội khoa, yếu cơ tiến triển) là chỉ định 'tương đối' hoặc 'chọn lọc', không khẩn cấp bằng.

Câu hỏi về thang đo đau. Thang đo đau VAS (Visual Analog Scale) là một thang đo đơn giản, trực quan và được sử dụng rộng rãi để đánh giá cường độ đau chủ quan của bệnh nhân. Nó giúp lượng hóa mức độ đau và theo dõi sự thay đổi của đau theo thời gian hoặc sau điều trị. Các thang đo khác có thể phức tạp hơn hoặc tập trung vào các khía cạnh khác của đau.

Câu hỏi về phản xạ gân xương liên quan đến rễ S1. Phản xạ gân gót (Achilles tendon reflex) được chi phối chủ yếu bởi rễ S1. Tổn thương rễ S1 có thể gây giảm hoặc mất phản xạ này. Phản xạ gân gối (patellar reflex) liên quan đến rễ L3, L4. Phản xạ cơ nhị đầu và tam đầu ít liên quan đến đau dây thần kinh tọa.

Câu hỏi về cơ chế giảm đau của biện pháp điều trị. Xoa bóp trị liệu (massage therapy) có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm co thắt cơ và giải phóng endorphin, từ đó giảm đau dây thần kinh tọa. Chườm lạnh chủ yếu giảm viêm và tê. Kéo giãn cột sống tạo không gian cho rễ thần kinh. Thuốc giảm đau tác động theo cơ chế dược lý.

Câu hỏi về phẫu thuật hẹp ống sống thắt lưng. Phẫu thuật giải ép ống sống (laminectomy hoặc laminectomy kết hợp cắt bỏ gai sau và dây chằng vàng) là phẫu thuật tiêu chuẩn để điều trị hẹp ống sống thắt lưng, nhằm tạo không gian rộng hơn cho ống sống và giải phóng chèn ép thần kinh. Cắt bỏ đĩa đệm chỉ áp dụng cho thoát vị đĩa đệm. Cố định cột sống có thể cần thiết trong một số trường hợp hẹp ống sống kèm mất vững cột sống, nhưng không phải là lựa chọn đầu tay.

Câu hỏi về giáo dục bệnh nhân tự quản lý đau. Hướng dẫn bệnh nhân về các bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh cơ core là quan trọng nhất để họ có thể tự thực hiện tại nhà, giúp giảm đau, cải thiện chức năng và phòng ngừa tái phát lâu dài. Các thông tin khác cũng quan trọng nhưng bài tập là yếu tố then chốt để tự quản lý.

Câu hỏi về vùng chi phối cảm giác của rễ thần kinh. Mặt ngoài cẳng chân và mu bàn chân là vùng chi phối cảm giác chính của rễ thần kinh L5. Giảm cảm giác ở vùng này gợi ý tổn thương rễ L5. Rễ S1 chủ yếu chi phối mặt sau cẳng chân và lòng bàn chân.