Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Dị Tật Bẹn Bìu – Đề 05

Câu hỏi mô tả một trường hợp tràn dịch màng tinh hoàn (hydrocele) ở trẻ sơ sinh. Các dấu hiệu như sưng bìu không đau, ánh sáng xuyên qua, và sờ được tinh hoàn đều phù hợp với hydrocele. Thoát vị bẹn nghẹt, viêm tinh hoàn, và xoắn tinh hoàn là những chẩn đoán phân biệt cần loại trừ, nhưng trong bối cảnh này, viêm tinh hoàn ít phù hợp nhất vì thường gây đau và ít gặp ở trẻ sơ sinh.

Thoát vị bẹn bẩm sinh xảy ra do ống phúc tinh mạc (processus vaginalis) không đóng lại hoàn toàn sau khi tinh hoàn xuống bìu, tạo điều kiện cho các tạng trong ổ bụng thoát vị vào ống bẹn. Các cấu trúc khác như ống dẫn tinh, mào tinh hoàn, tĩnh mạch tinh hoàn không phải là nguyên nhân trực tiếp gây thoát vị bẹn bẩm sinh.

Trong ẩn tinh hoàn, tinh hoàn thường dừng lại trên đường di chuyển xuống bìu. Vị trí thường gặp nhất là ống bẹn, do đây là đoạn đường cuối cùng tinh hoàn phải đi qua trước khi vào bìu. Các vị trí khác như ổ bụng, trên lỗ bẹn nông ít gặp hơn hoặc hiếm khi.

Siêu âm Doppler màu là phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, dễ thực hiện, và thường được sử dụng đầu tiên để tìm kiếm và xác định vị trí tinh hoàn lạc chỗ, đặc biệt là ở ống bẹn hoặc gần bìu. MRI và CT scan thường chỉ được cân nhắc khi siêu âm không đủ thông tin hoặc nghi ngờ tinh hoàn nằm sâu trong ổ bụng.

Thoát vị bẹn nghẹt làm gián đoạn sự cung cấp máu đến các tạng bị nghẹt (thường là ruột), dẫn đến thiếu máu cục bộ và hoại tử. Hoại tử ruột là biến chứng nguy hiểm nhất, có thể gây nhiễm trùng huyết và đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời. Các biến chứng khác như đau, khó chịu, hoặc tái phát sau mổ ít nguy hiểm hơn so với hoại tử ruột.

Mục tiêu quan trọng nhất của phẫu thuật hạ tinh hoàn là đưa tinh hoàn xuống bìu và cố định nó ở đó. Điều này giúp tối ưu hóa chức năng sinh tinh của tinh hoàn (do nhiệt độ bìu thấp hơn nhiệt độ cơ thể), giảm nguy cơ vô sinh và ung thư tinh hoàn trong tương lai. Các mục tiêu khác như cải thiện thẩm mỹ, giảm đau, hay ngăn ngừa xoắn tinh hoàn cũng quan trọng nhưng không phải là mục tiêu *chính*.

Nang thừng tinh là một túi chứa dịch phát triển từ thừng tinh, thường nằm ở phía trên và phía trước tinh hoàn. Nó khác với tràn dịch màng tinh hoàn (hydrocele) bao quanh tinh hoàn hoặc nang mào tinh hoàn (epididymal cyst) nằm ở phía sau tinh hoàn.

Tuổi của trẻ là yếu tố quyết định thời điểm phẫu thuật hạ tinh hoàn. Các khuyến cáo hiện nay đều nhấn mạnh việc phẫu thuật nên được thực hiện trong khoảng từ 6 đến 18 tháng tuổi để tối ưu hóa khả năng sinh tinh và giảm nguy cơ ung thư tinh hoàn. Các yếu tố khác như cân nặng, bệnh lý đi kèm, hay kích thước tinh hoàn có thể ảnh hưởng đến quyết định phẫu thuật nhưng tuổi vẫn là yếu tố chính.

Thoát vị bẹn gián tiếp là loại thoát vị bẹn phổ biến nhất ở trẻ em. Nó xảy ra do ống phúc tinh mạc (processus vaginalis) không đóng kín, cho phép tạng bụng thoát vị vào ống bẹn qua lỗ bẹn sâu. Thoát vị bẹn trực tiếp, thoát vị đùi, và thoát vị bịt ít gặp hơn nhiều ở trẻ em.

Dấu hiệu điển hình của tràn dịch màng tinh hoàn là bìu to, căng, không đau, và có thể thấy ánh sáng xuyên qua khi chiếu đèn pin (dấu hiệu transillumination dương tính). Tinh hoàn thường sờ được bên trong khối dịch. Các dấu hiệu khác như đau, sốt, hay da bìu đỏ không phải là dấu hiệu điển hình của tràn dịch màng tinh hoàn đơn thuần.

Trong phẫu thuật thoát vị bẹn bẩm sinh ở trẻ em, việc thắt và cắt bỏ ống phúc tinh mạc (processus vaginalis) tại lỗ bẹn sâu là thao tác quan trọng nhất để ngăn ngừa tái phát. Thao tác này loại bỏ nguyên nhân gây thoát vị. Khâu cân cơ thành bụng, đặt lưới gia cố thành bụng, hay chăm sóc hậu phẫu cũng quan trọng nhưng không phải là thao tác cốt lõi để ngăn tái phát trong trường hợp thoát vị bẩm sinh.

Đối với nang thừng tinh nhỏ, không triệu chứng ở trẻ nhỏ, phương pháp điều trị ban đầu thường là theo dõi. Nhiều nang thừng tinh có thể tự biến mất theo thời gian. Phẫu thuật cắt bỏ nang thường chỉ được cân nhắc nếu nang lớn, gây khó chịu, hoặc không tự khỏi sau một thời gian theo dõi. Chọc hút dịch nang không được khuyến cáo vì nguy cơ tái phát cao. Sử dụng thuốc không có vai trò trong điều trị nang thừng tinh.

Tràn dịch màng tinh hoàn thông thương xảy ra khi ống phúc tinh mạc (processus vaginalis) vẫn mở, tạo một đường thông giữa ổ bụng và khoang màng tinh hoàn. Dịch ổ bụng có thể di chuyển xuống bìu qua ống này, gây tràn dịch. Các cấu trúc khác như ống dẫn tinh, mào tinh hoàn, tĩnh mạch tinh hoàn không phải là đường thông dịch ổ bụng vào bìu.

Nghiệm pháp Valsalva (yêu cầu trẻ rặn) có thể giúp làm tăng kích thước khối phồng trong trường hợp thoát vị bẹn, nhưng không thay đổi kích thước khối dịch trong tràn dịch màng tinh hoàn. Do đó, nghiệm pháp Valsalva có thể giúp phân biệt hai tình trạng này. Tiền sử bệnh, khám lâm sàng, và siêu âm đều là những biện pháp hữu ích trong chẩn đoán phân biệt. Xét nghiệm máu không đặc hiệu và không có vai trò trong chẩn đoán phân biệt trực tiếp.

Trẻ có tiền sử ẩn tinh hoàn, ngay cả sau phẫu thuật hạ tinh hoàn, vẫn có nguy cơ cao hơn mắc ung thư tinh hoàn so với trẻ không có tiền sử này. Do đó, việc hướng dẫn tự khám tinh hoàn định kỳ từ tuổi dậy thì là rất quan trọng để phát hiện sớm các bất thường. Kiểm tra chức năng sinh sản, siêu âm định kỳ, hay tiêm phòng đầy đủ là những chăm sóc sức khỏe chung, không đặc biệt liên quan đến tiền sử ẩn tinh hoàn đã phẫu thuật.

Tràn dịch màng tinh hoàn sinh lý ở trẻ sơ sinh (không thông thương hoặc thông thương nhỏ) thường có xu hướng tự khỏi trong vòng 6-12 tháng đầu đời khi ống phúc tinh mạc tự đóng lại. Phẫu thuật thường không cần thiết trong giai đoạn này trừ khi tràn dịch rất lớn hoặc gây khó chịu. Trở thành mãn tính, gây vô sinh, hay ung thư hóa là những diễn tiến không điển hình của tràn dịch màng tinh hoàn sinh lý.

Lỗ đái lệch thấp (hypospadias) là một dị tật bẩm sinh của đường tiết niệu sinh dục. Nó có thể đi kèm với các bất thường khác của hệ sinh dục, đặc biệt là ẩn tinh hoàn (cryptorchidism). Các bất thường khác như tim bẩm sinh, não úng thủy, hay sứt môi hở hàm ếch ít liên quan trực tiếp đến lỗ đái lệch thấp hơn so với ẩn tinh hoàn.

Nong bao quy đầu là một phương pháp điều trị bảo tồn cho hẹp bao quy đầu. Mục đích của việc nong là làm rộng lỗ bao quy đầu để bao quy đầu có thể tuột xuống khỏi quy đầu một cách dễ dàng, giúp vệ sinh và tránh các biến chứng như viêm nhiễm hoặc nghẹt bao quy đầu. Cắt bao quy đầu là phẫu thuật, không phải mục đích của nong bao quy đầu. Giảm đau khi cương, tăng cường lưu thông máu không phải là mục đích trực tiếp của nong bao quy đầu.

Nguy cơ ung thư tinh hoàn tăng lên đáng kể ở nam giới có tiền sử ẩn tinh hoàn không được điều trị, đặc biệt là nếu tinh hoàn nằm trong ổ bụng. Vô sinh cũng là một biến chứng muộn do tinh hoàn không được hạ xuống bìu để phát triển chức năng sinh tinh bình thường. Viêm mào tinh hoàn mãn tính và tràn dịch màng tinh hoàn mãn tính ít liên quan trực tiếp đến tiền sử ẩn tinh hoàn không điều trị bằng ung thư tinh hoàn và vô sinh.

Xoắn tinh hoàn là một cấp cứu ngoại khoa. Thời gian vàng để phẫu thuật tháo xoắn và cứu vãn tinh hoàn là trong vòng 6 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng đau. Nếu phẫu thuật được thực hiện trong vòng 6 giờ, tỷ lệ cứu sống tinh hoàn có thể lên đến 90-100%. Sau 12 giờ, tỷ lệ này giảm đáng kể.

Nhiễm trùng vết mổ có thể làm suy yếu thành bụng và tăng nguy cơ tái phát thoát vị. Không thắt ống phúc tinh mạc đúng kỹ thuật trong lần mổ đầu tiên là nguyên nhân trực tiếp gây tái phát thoát vị bẹn bẩm sinh. Tăng áp lực ổ bụng sau mổ (do ho, táo bón) cũng có thể tạo áp lực lên vùng mổ và gây tái phát. Chế độ ăn uống cân bằng sau mổ không liên quan trực tiếp đến nguy cơ tái phát thoát vị bẹn.

Siêu âm Doppler màu là xét nghiệm hình ảnh quan trọng nhất và nhanh chóng nhất để chẩn đoán xoắn tinh hoàn. Nó giúp đánh giá lưu lượng máu đến tinh hoàn. Trong xoắn tinh hoàn, siêu âm Doppler màu thường cho thấy giảm hoặc mất hoàn toàn lưu lượng máu đến tinh hoàn. Các xét nghiệm khác như công thức máu, điện giải đồ, hay X-quang bụng không có vai trò trong chẩn đoán xác định xoắn tinh hoàn.

Phẫu thuật là phương pháp điều trị tiêu chuẩn vàng cho thoát vị bẹn nghẹt ở trẻ em. Phẫu thuật cần được thực hiện khẩn cấp để giải phóng nghẹt, đánh giá và xử trí tạng bị nghẹt (nếu có hoại tử), và sửa chữa lỗ thoát vị. Nắn thoát vị bằng tay có thể được thử trước phẫu thuật nhưng không phải là điều trị tiêu chuẩn. Thuốc giảm đau chỉ giúp giảm triệu chứng, không giải quyết được nguyên nhân nghẹt. Theo dõi đơn thuần không phù hợp với thoát vị bẹn nghẹt.

Trong lỗ đái lệch thấp thể tầng sinh môn, lỗ tiểu đạo mở ra ở vùng tầng sinh môn, giữa bìu và hậu môn. Đây là thể nặng nhất của lỗ đái lệch thấp, đòi hỏi phẫu thuật phức tạp để tái tạo niệu đạo và đưa lỗ tiểu đạo về vị trí bình thường ở đỉnh quy đầu. Các thể khác như thể quy đầu, thể thân dương vật, thể bìu có vị trí lỗ tiểu đạo ở phía trước hơn.

Các triệu chứng đau bìu cấp tính, sưng, tinh hoàn nằm cao, mất phản xạ da bìu là những dấu hiệu điển hình của xoắn tinh hoàn. Viêm mào tinh hoàn thường diễn tiến chậm hơn và ít gây mất phản xạ da bìu. Thoát vị bẹn nghẹt thường có khối phồng ở bẹn bìu, không phải chỉ đau bìu đơn thuần. Tràn dịch màng tinh hoàn không gây đau cấp tính.

Phẫu thuật tràn dịch màng tinh hoàn ở trẻ sơ sinh thường được cân nhắc nếu tràn dịch không tự khỏi sau 12-18 tháng tuổi, hoặc nếu tràn dịch lớn gây khó chịu, hoặc có thoát vị bẹn đi kèm. Tràn dịch nhỏ, không triệu chứng thường được theo dõi. Khi trẻ 3 tháng tuổi, 6 tháng tuổi, nếu tràn dịch không gây triệu chứng thì chưa cần phẫu thuật.

Tràn dịch màng tinh hoàn thường không đáp ứng với điều trị nội khoa bằng thuốc. Điều trị chủ yếu là phẫu thuật (nếu cần). Thuốc lợi tiểu, kháng viêm, kháng sinh không có vai trò trong điều trị tràn dịch màng tinh hoàn đơn thuần. Thuốc giảm đau có thể được sử dụng để giảm triệu chứng đau (nếu có), nhưng không điều trị nguyên nhân.

Phẫu thuật nội soi ngày càng được sử dụng rộng rãi trong điều trị thoát vị bẹn ở trẻ em và người lớn. Nội soi có thể giúp thắt ống phúc tinh mạc qua các vết mổ nhỏ, giảm đau và sẹo sau mổ. Ẩn tinh hoàn, tràn dịch màng tinh hoàn, và nang thừng tinh cũng có thể được phẫu thuật nội soi trong một số trường hợp, nhưng thoát vị bẹn là chỉ định phổ biến nhất.

Tiêm phòng vaccine đầy đủ cho trẻ không liên quan trực tiếp đến việc dự phòng các dị tật bẹn bìu như thoát vị bẹn, ẩn tinh hoàn, tràn dịch màng tinh hoàn, hay nang thừng tinh. Các dị tật này thường có nguyên nhân bẩm sinh hoặc liên quan đến quá trình phát triển bào thai. Khám sàng lọc sơ sinh, tư vấn di truyền (trong một số trường hợp), và chăm sóc thai kỳ tốt có thể giúp phát hiện sớm hoặc giảm nguy cơ dị tật nói chung, nhưng không đặc hiệu cho dị tật bẹn bìu.

Bất thường giải phẫu 'hình chuông' (bell clapper deformity) là yếu tố nguy cơ chính gây xoắn tinh hoàn. Bất thường này làm cho tinh hoàn di động quá mức trong bìu, dễ bị xoắn quanh thừng tinh. Tiền sử chấn thương bìu, hoạt động thể lực quá mức, hay thời tiết lạnh có thể là yếu tố khởi phát xoắn tinh hoàn ở những người có bất thường giải phẫu, nhưng không phải là yếu tố nguy cơ *chính*.