Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Nôn Ở Trẻ Em – Đề 08

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về sinh lý bệnh của nôn, cụ thể là các trung tâm thần kinh liên quan. Trung tâm điều khiển nôn chính nằm ở hành não, bao gồm vùng kích hoạt thụ thể hóa học (CTZ), nhân bó đơn độc (NTS), và mạng lưới hình thành (reticular formation). Tiểu não chủ yếu liên quan đến điều hòa vận động và thăng bằng, không trực tiếp tham gia vào trung tâm nôn.

Tình huống lâm sàng mô tả một trẻ sơ sinh với nôn ói vọt, khởi phát ở tuần thứ 3, gợi ý mạnh mẽ hẹp môn vị phì đại. Tuổi khởi phát, tính chất nôn, và diễn tiến nặng dần là các đặc điểm điển hình. Các lựa chọn khác ít phù hợp hơn trong bối cảnh này.

Siêu âm bụng là phương pháp chẩn đoán hình ảnh được ưu tiên lựa chọn trong hẹp môn vị phì đại vì độ chính xác cao, không xâm lấn, và không sử dụng tia xạ. Siêu âm có thể đo độ dày cơ môn vị và chiều dài ống môn vị, giúp xác định chẩn đoán.

Khi trẻ có dấu hiệu mất nước vừa do nôn và tiêu chảy, Oresol (ORS) là lựa chọn bù nước đường uống tối ưu. ORS cung cấp lượng nước và điện giải cân bằng, giúp phục hồi nhanh chóng tình trạng mất nước. Các lựa chọn khác không phù hợp hoặc không hiệu quả bằng trong tình huống này.

Tình huống lâm sàng này điển hình cho lồng ruột ở trẻ nhỏ: đau bụng cơn, nôn, khối bụng hình trụ. Tuổi thường gặp và các triệu chứng kết hợp hướng tới chẩn đoán lồng ruột. Các lựa chọn khác ít phù hợp với các dấu hiệu trên.

Trong bối cảnh nôn kèm đau đầu dữ dội và thay đổi tri giác (lơ mơ) mà không sốt, cần nghĩ đến nguyên nhân thần kinh trung ương, đặc biệt là tăng áp lực nội sọ. Dấu hiệu 'nôn vọt' (projectile vomiting) thường liên quan đến tăng áp lực nội sọ do kích thích trực tiếp trung tâm nôn ở hành não.

Xét nghiệm ceton niệu giúp phát hiện tình trạng nhiễm ceton, thường gặp trong các rối loạn chuyển hóa hoặc khi cơ thể sử dụng chất béo làm năng lượng thay vì glucose (ví dụ, nhịn đói kéo dài, đái tháo đường, tăng aceton máu chu kỳ). Tăng aceton máu chu kỳ (Cyclic Vomiting Syndrome) là một nguyên nhân gây nôn tái phát ở trẻ em, thường kèm theo ceton niệu dương tính.

Helicobacter pylori (H. pylori) là tác nhân vi khuẩn phổ biến gây viêm loét dạ dày tá tràng ở cả người lớn và trẻ em. Nhiễm H. pylori là nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày mạn tính và có thể gây nôn và đau bụng.

Metoclopramide (Primperan) là một thuốc chống nôn có cơ chế chính là đối kháng thụ thể Dopamine D2 ở vùng CTZ, giúp ức chế trung tâm nôn và giảm cảm giác buồn nôn. Các thuốc khác có cơ chế khác nhau.

Nôn ra dịch mật ở trẻ sơ sinh, đặc biệt kèm theo chướng bụng, là dấu hiệu báo động tắc nghẽn đường tiêu hóa dưới tá tràng. Tắc tá tràng bẩm sinh là một cấp cứu ngoại khoa thường gặp ở sơ sinh, gây nôn mật sớm.

Khi trẻ bị nôn nhiều và mất nước nặng, việc bù dịch đường tĩnh mạch là ưu tiên hàng đầu để nhanh chóng phục hồi thể tích tuần hoàn và điện giải, ổn định tình trạng bệnh nhân. Các biện pháp khác có thể được thực hiện sau khi đã bù đủ dịch.

Nôn ra máu (hematemesis) là một dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng, gợi ý xuất huyết tiêu hóa trên, có thể do nhiều nguyên nhân nguy hiểm như viêm loét, dị dạng mạch máu, hoặc các bệnh lý đông máu. Cần được đánh giá và xử trí cấp cứu.

Viêm họng do liên cầu khuẩn (Streptococcal pharyngitis) có thể gây ra các biến chứng không mưng mủ, trong đó có sốt thấp khớp cấp (Acute Rheumatic Fever - ARF). ARF có thể gây nôn và đau bụng như một phần của biểu hiện toàn thân.

Amitriptyline là một thuốc chống trầm cảm ba vòng, được sử dụng trong điều trị dự phòng hội chứng nôn chu kỳ. Cơ chế tác dụng chưa hoàn toàn rõ ràng, nhưng có thể liên quan đến điều chỉnh hệ thần kinh tự chủ và giảm ngưỡng kích thích trung tâm nôn.

Dị ứng đạm sữa bò (Cow's Milk Protein Allergy - CMPA) là một trong những dị ứng thức ăn phổ biến nhất ở trẻ nhỏ, có thể gây ra nhiều triệu chứng tiêu hóa, bao gồm nôn kéo dài, tiêu chảy, quấy khóc, và chậm lớn. Các lựa chọn khác ít liên quan đến nôn kéo dài do chế độ ăn.

Nôn, đau bụng vùng hố chậu phải, và sốt là các triệu chứng điển hình của viêm ruột thừa cấp. Tuổi của trẻ cũng phù hợp với lứa tuổi thường gặp của viêm ruột thừa. Cần thăm khám và chẩn đoán loại trừ viêm ruột thừa.

Để giảm trào ngược dạ dày thực quản, sau khi ăn, trẻ nên được giữ tư thế đầu cao (nằm dốc đầu cao hoặc bế thẳng đứng) và nghiêng trái. Tư thế này giúp trọng lực giữ thức ăn trong dạ dày và giảm nguy cơ trào ngược lên thực quản.

Công thức máu, điện giải đồ, và ure, creatinin máu là các xét nghiệm thường quy để đánh giá hậu quả của nôn kéo dài, như mất nước, rối loạn điện giải, và ảnh hưởng chức năng thận. Đo hoạt độ amylase máu chủ yếu được sử dụng khi nghi ngờ viêm tụy, không phải là xét nghiệm thường quy trong đánh giá hậu quả của nôn.

Trớ sinh lý (Physiological Reflux) là hiện tượng phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong 6 tháng đầu đời. Trớ sinh lý thường không ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ, trẻ vẫn tăng cân tốt và không có các triệu chứng khó chịu khác. Các lựa chọn khác ít phù hợp hơn với tình huống này.

Say tàu xe (Motion Sickness) là nguyên nhân gây nôn thường gặp hơn ở trẻ lớn và người lớn do hệ tiền đình phát triển hơn và nhạy cảm hơn với sự thay đổi vận tốc và gia tốc. Trẻ nhỏ ít bị say tàu xe hơn.

Tiền sử đa ối của mẹ và nôn dịch vàng (mật) ở trẻ sơ sinh 1 ngày tuổi gợi ý tắc nghẽn tá tràng. Đa ối có thể liên quan đến tắc nghẽn đường tiêu hóa của thai nhi. Tắc tá tràng bẩm sinh thường biểu hiện nôn mật sớm sau sinh.

Ondansetron (Zofran) là một thuốc chống nôn thuộc nhóm đối kháng thụ thể Serotonin 5-HT3. Thuốc này rất hiệu quả trong kiểm soát nôn và buồn nôn do hóa trị liệu, xạ trị, hoặc sau phẫu thuật, vì Serotonin đóng vai trò quan trọng trong cơ chế nôn trong các tình huống này.

Sinh non (Prematurity) là một yếu tố nguy cơ quan trọng của GERD ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Trẻ sinh non có hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện, đặc biệt là cơ vòng thực quản dưới còn yếu, dễ gây trào ngược.

Hội chứng thượng thận sinh dục bẩm sinh thể mất muối gây thiếu hụt enzyme sản xuất cortisol và aldosterone, dẫn đến mất muối qua thận, hạ natri máu, và tăng kali máu. Nôn, mất nước, và hạ natri máu là các biểu hiện lâm sàng quan trọng của thể mất muối.

Viêm ruột thừa cấp thường gây tăng bạch cầu trong công thức máu. Trong tình huống trẻ có bạch cầu bình thường, viêm ruột thừa cấp trở nên ít khả năng hơn so với các nguyên nhân khác như viêm dạ dày ruột do virus (thường không tăng bạch cầu).

Triệu chứng ngộ độc thực phẩm, bao gồm nôn, thường xuất hiện khá sớm sau khi ăn thức ăn nhiễm độc, thường trong vòng vài giờ (1-6 giờ), tùy thuộc vào loại độc tố và lượng thức ăn nhiễm độc.

Thuốc kháng sinh không có vai trò trong điều trị viêm dạ dày ruột cấp do virus (nguyên nhân phổ biến nhất). Sử dụng kháng sinh không cần thiết có thể gây kháng kháng sinh và tác dụng phụ. Điều trị chủ yếu là bù nước và điện giải, kiểm soát triệu chứng.

Hội chứng Down (Trisomy 21) là một bất thường nhiễm sắc thể thường gặp, có thể liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm cả các dị tật đường tiêu hóa như tắc tá tràng, gây nôn ở trẻ sơ sinh.

Máu đỏ tươi trong chất nôn (hematemesis) thường gợi ý chảy máu ở đường tiêu hóa trên, tức là từ thực quản, dạ dày, hoặc tá tràng. Máu đỏ tươi chưa bị biến đổi bởi axit dạ dày, cho thấy vị trí chảy máu gần miệng hơn.

Thóp phồng là một dấu hiệu quan trọng của tăng áp lực nội sọ ở trẻ nhỏ. Khi kết hợp với nôn và quấy khóc, cần nghĩ đến các nguyên nhân gây tăng áp lực nội sọ cấp tính, như viêm màng não. Viêm màng não là một cấp cứu nội khoa cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời.