Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Suy Dinh Dưỡng 1 – Đề 04

Câu hỏi này yêu cầu áp dụng phân loại Gomez dựa trên cân nặng theo tuổi. Thông tin cho thấy bé chậm tăng cân và có dấu hiệu thiếu dinh dưỡng (mỡ dưới da mỏng) nhưng không có phù hay dấu hiệu suy dinh dưỡng nặng. Phân loại Gomez dựa trên % cân nặng so với chuẩn, và tình trạng này phù hợp với SDD độ I hoặc II (nhẹ đến vừa). Tuy nhiên, vì không có thông tin cụ thể về % cân nặng so với chuẩn, và các lựa chọn chỉ có độ I và độ III, độ I là lựa chọn hợp lý nhất cho tình trạng SDD nhẹ.

Câu hỏi tập trung vào việc lựa chọn chỉ số nhân trắc phù hợp cho đánh giá SDD mạn tính. Chiều cao theo tuổi (HAZ) phản ánh sự phát triển chiều dài cơ thể, bị ảnh hưởng bởi tình trạng dinh dưỡng kéo dài. Cân nặng theo tuổi (WAZ) và cân nặng theo chiều cao (WHZ) nhạy cảm hơn với tình trạng dinh dưỡng cấp tính hoặc thay đổi cân nặng gần đây. Vòng cánh tay ít được sử dụng để đánh giá SDD mạn tính.

Câu hỏi kiểm tra kiến thức về cơ chế gây phù trong Kwashiorkor. Kwashiorkor đặc trưng bởi thiếu protein nặng. Protein huyết thanh, đặc biệt là albumin, đóng vai trò quan trọng trong duy trì áp suất keo của máu. Khi thiếu protein, nồng độ albumin giảm, dẫn đến giảm áp suất keo, gây thoát dịch từ lòng mạch ra khoảng kẽ và hình thành phù.

Câu hỏi yêu cầu phân loại SDD theo Waterlow. Phân loại Waterlow dựa trên hai chỉ số: WHZ (cân nặng/chiều cao) và HAZ (chiều cao/tuổi). Cần tính toán % cân nặng so với chuẩn và % chiều cao so với chuẩn để xác định độ SDD. Cân nặng/chuẩn = 8/12 = 66.7% (<80% là SDD theo cân nặng). Chiều cao/chuẩn = 80/86 = 93% (>90% là bình thường theo chiều cao). Như vậy, trẻ có SDD theo cân nặng nhưng chiều cao tương đối bình thường, phù hợp với còi cọc (SDD mạn tính) hoặc gầy mòn (SDD cấp tính) tùy thuộc vào WHZ. Tuy nhiên, các lựa chọn đưa ra tập trung vào cấp độ SDD chung, và 'SDD vừa' là phù hợp nhất với mức độ thiếu cân nặng đáng kể.

Câu hỏi tập trung vào giai đoạn phục hồi SDD nặng. Trong giai đoạn này, mục tiêu chính là cung cấp đủ năng lượng và protein để trẻ bắt kịp tăng trưởng. Ăn nhiều bữa nhỏ giúp tránh quá tải hệ tiêu hóa còn yếu và giảm nguy cơ hội chứng nuôi ăn lại (refeeding syndrome). Bổ sung vitamin và khoáng chất quan trọng, nhưng chế độ ăn giàu năng lượng và protein, chia nhỏ bữa, là yếu tố cốt lõi nhất để phục hồi.

Câu hỏi xác định yếu tố *không* phải nguy cơ SDD. Các yếu tố A, B, và D (sinh non, nhiễm trùng tái phát, kiến thức dinh dưỡng kém của mẹ) đều là các yếu tố nguy cơ đã được biết đến. Sinh đủ tháng và bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu là *yếu tố bảo vệ* và thúc đẩy dinh dưỡng tốt, không phải yếu tố nguy cơ.

Câu hỏi về xử trí hạ đường huyết ở trẻ SDD nặng. Hạ đường huyết là một biến chứng cấp cứu nguy hiểm. Xử trí ban đầu cần nhanh chóng nâng đường huyết. Glucose đường uống hoặc qua sonde là lựa chọn đầu tiên nếu trẻ còn tỉnh hoặc có thể nuốt. Glucose tĩnh mạch được dùng khi trẻ hôn mê hoặc không thể uống/ăn qua sonde. Theo dõi đường huyết là cần thiết, nhưng không phải là xử trí *ban đầu*. Kháng sinh không liên quan đến xử trí hạ đường huyết.

Câu hỏi về xét nghiệm đánh giá dự trữ protein. Albumin huyết thanh là protein chính trong máu và được tổng hợp ở gan. Nồng độ albumin giảm trong SDD do thiếu protein ăn vào và giảm tổng hợp. Công thức máu đánh giá tế bào máu. Điện giải đồ đánh giá cân bằng điện giải. Chức năng gan đánh giá hoạt động gan nói chung, nhưng albumin huyết thanh là chỉ số cụ thể và nhạy hơn để đánh giá dự trữ protein.

Câu hỏi về đặc điểm của Marasmus. Marasmus là SDD nặng do thiếu năng lượng và protein kéo dài, dẫn đến teo đét cơ và mỡ, trẻ gầy đét, da bọc xương. Phù là đặc điểm của Kwashiorkor, không phải Marasmus. Các đặc điểm còn lại (teo cơ, biếng ăn, chậm phát triển) đều phù hợp với Marasmus.

Câu hỏi về biện pháp phòng ngừa SDD ở cộng đồng. Giáo dục dinh dưỡng cho bà mẹ và người chăm sóc là biện pháp can thiệp cộng đồng hiệu quả nhất. Nó giúp cải thiện kiến thức, thực hành nuôi dưỡng đúng cách. Tiêm chủng phòng bệnh nhiễm trùng cũng quan trọng, nhưng giáo dục dinh dưỡng có tác động rộng hơn đến nhiều khía cạnh của dinh dưỡng. Sàng lọc SDD giúp phát hiện sớm, nhưng không phải là biện pháp phòng ngừa gốc rễ. Điều trị SDD là can thiệp sau khi bệnh đã xảy ra, không phải phòng ngừa.

Câu hỏi về thời điểm bắt đầu ăn dặm. WHO và nhiều tổ chức y tế khuyến cáo bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Sau 6 tháng, sữa mẹ vẫn là nguồn dinh dưỡng chính, nhưng cần bổ sung thức ăn dặm để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng tăng lên. Bắt đầu ăn dặm từ 6 tháng là thời điểm thích hợp, không cần quá sớm (4 tháng) hay quá muộn (8 tháng).

Câu hỏi về sử dụng sữa giàu protein trong giai đoạn đầu điều trị Kwashiorkor. Trong giai đoạn đầu, chức năng tiêu hóa và chuyển hóa của trẻ SDD nặng còn yếu. Việc đưa protein vào quá nhanh và nhiều có thể gây quá tải, làm nặng thêm tình trạng rối loạn điện giải và các biến chứng khác. Cần bắt đầu từ từ với lượng protein vừa phải, sau đó tăng dần khi trẻ ổn định hơn. Không nên dùng ngay sữa giàu protein hoặc hạn chế hoàn toàn protein trong giai đoạn đầu.

Câu hỏi về dấu hiệu thiếu vitamin A. Quáng gà, khô kết mạc, và vệt Bitot là các dấu hiệu đặc trưng của thiếu vitamin A ở mắt. Phù là dấu hiệu của thiếu protein (Kwashiorkor), không phải thiếu vitamin A. Vì vậy, phù không phải là biểu hiện của thiếu vitamin A.

Câu hỏi về ứng dụng của MUAC. MUAC là chỉ số nhân trắc đơn giản, dễ đo, và phản ánh khối lượng cơ và mỡ. Nó được sử dụng rộng rãi trong sàng lọc nhanh SDD tại cộng đồng, đặc biệt là SDD cấp tính. Theo dõi tăng trưởng chiều cao cần HAZ. Đánh giá SDD mạn tính tốt nhất bằng HAZ. Chẩn đoán xác định SDD cần kết hợp nhiều yếu tố, không chỉ MUAC.

Câu hỏi về lời khuyên phòng ngừa SDD quan trọng nhất trong 6 tháng đầu. Bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu là khuyến cáo dinh dưỡng quan trọng nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Sữa mẹ cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, kháng thể, và các yếu tố bảo vệ khác. Ăn dặm sớm (trước 6 tháng) không được khuyến khích. Vệ sinh ăn uống quan trọng, nhưng bú mẹ hoàn toàn có lợi ích vượt trội trong 6 tháng đầu. Bổ sung vitamin D có thể cần thiết, nhưng không quan trọng bằng bú mẹ hoàn toàn.

Câu hỏi về biến chứng của hạ kali máu ở trẻ SDD nặng. Hạ kali máu có thể gây ra nhiều biến chứng, trong đó nguy hiểm nhất là rối loạn nhịp tim, có thể dẫn đến ngừng tim và tử vong. Hạ đường huyết là biến chứng khác, nhưng không trực tiếp do hạ kali máu. Suy gan và suy thận không phải là biến chứng điển hình của hạ kali máu cấp tính.

Câu hỏi về rối loạn điện giải chính trong hội chứng nuôi ăn lại. Hội chứng nuôi ăn lại xảy ra khi bắt đầu nuôi ăn quá nhanh ở người SDD nặng. Phosphat là điện giải giảm mạnh và nhanh nhất, gây ra các biến chứng nguy hiểm như yếu cơ, suy hô hấp, rối loạn nhịp tim. Hạ kali và hạ magie cũng thường gặp, nhưng hạ phosphat được coi là trung tâm của hội chứng nuôi ăn lại.

Câu hỏi về chỉ số theo dõi hiệu quả can thiệp dinh dưỡng nhanh nhất. Cân nặng là chỉ số nhạy cảm nhất và thay đổi nhanh nhất khi tình trạng dinh dưỡng cải thiện hoặc xấu đi. Chiều cao thay đổi chậm hơn nhiều. Vòng đầu ít thay đổi sau giai đoạn sơ sinh. Vòng cánh tay cũng có thể thay đổi, nhưng cân nặng thường được theo dõi đầu tiên và thường xuyên nhất.

Câu hỏi về phân loại nguyên nhân SDD. Tiêu chảy kéo dài và kém hấp thu là các vấn đề bệnh lý ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng của cơ thể. Đây là nguyên nhân thuộc nhóm 'bệnh lý' hoặc 'thứ phát', không phải do thiếu thức ăn hoặc kiến thức dinh dưỡng.

Câu hỏi về biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng ở trẻ SDD nặng. Vệ sinh cá nhân tốt, tiêm chủng đầy đủ, và sử dụng kháng sinh dự phòng (có chọn lọc) là các biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng. Truyền máu toàn phần không phải là biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng thường quy. Truyền máu chỉ được chỉ định trong các trường hợp thiếu máu nặng hoặc sốc.

Câu hỏi về nguy cơ thiếu vi chất ở trẻ có mẹ ăn chay trường. Vitamin B12 chủ yếu có trong thực phẩm nguồn gốc động vật. Mẹ ăn chay trường không bổ sung B12 có nguy cơ thiếu B12, và trẻ sơ sinh bú mẹ cũng có nguy cơ thiếu theo. Sắt, canxi, và vitamin D cũng quan trọng, nhưng thiếu B12 là nguy cơ đặc biệt cao ở trẻ có mẹ ăn chay trường không bổ sung.

Câu hỏi về phân loại SDD theo WHO. Phân loại WHO sử dụng Z-score của 3 chỉ số nhân trắc chính: WAZ (cân nặng theo tuổi), HAZ (chiều cao theo tuổi), và WHZ (cân nặng theo chiều cao). Vòng cánh tay (MUAC) cũng được WHO khuyến cáo sử dụng, đặc biệt trong sàng lọc SDD cấp tính, nhưng không phải là một trong 3 chỉ số cốt lõi trong phân loại chính thức.

Câu hỏi về rối loạn sắc tố da trong Kwashiorkor. Rối loạn sắc tố da trong Kwashiorkor thường là 'da cờ' (flaky paint dermatosis), với các vùng da sẫm màu xen kẽ với vùng da nhạt màu, bong tróc như vảy sơn. Da vàng da cam không phải đặc trưng của Kwashiorkor. Da khô nứt nẻ có thể gặp, nhưng không đặc hiệu bằng 'da cờ'. Da tăng sắc tố đều màu không phù hợp với mô tả rối loạn sắc tố trong Kwashiorkor.

Câu hỏi về thời điểm bắt đầu nuôi ăn lại ở trẻ SDD nặng. Sau khi đã ổn định các tình trạng cấp cứu nguy hiểm (hạ đường huyết, hạ thân nhiệt, rối loạn điện giải, nhiễm trùng), cần bắt đầu nuôi ăn lại càng sớm càng tốt để cung cấp dinh dưỡng và thúc đẩy phục hồi. Không nên đợi đến khi trẻ hoàn toàn khỏe mạnh hoặc hết phù mới bắt đầu ăn, vì trì hoãn nuôi ăn có thể làm chậm quá trình phục hồi.

Câu hỏi về cơ chế SDD liên quan đến bệnh sởi. Sởi là bệnh nhiễm trùng nặng, gây suy giảm miễn dịch, tăng nhu cầu dinh dưỡng, giảm hấp thu, và chán ăn. Tất cả các yếu tố này góp phần làm tăng nguy cơ SDD. Sởi không trực tiếp gây rối loạn chuyển hóa bẩm sinh hoặc kém phát triển kinh tế (mặc dù có thể liên quan gián tiếp). Thiếu kiến thức dinh dưỡng có thể là yếu tố góp phần, nhưng cơ chế chính là do ảnh hưởng trực tiếp của bệnh sởi.

Câu hỏi về cơ chế thích nghi trong Marasmus. Trong Marasmus, cơ thể ưu tiên sử dụng năng lượng dự trữ (mỡ) và sau đó là protein cơ để duy trì các chức năng sống cơ bản. Giảm chuyển hóa cơ bản là một phần của đáp ứng thích nghi để tiết kiệm năng lượng. Tăng cường tổng hợp protein và tích trữ nước là ngược lại với tình trạng thiếu hụt và teo đét trong Marasmus.

Câu hỏi về phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt. Cung cấp thực phẩm giàu sắt và tăng cường hấp thu sắt qua chế độ ăn là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Sữa giàu sắt công thức có thể hữu ích cho trẻ không bú mẹ hoặc cần bổ sung. Vitamin C giúp tăng hấp thu sắt từ thực vật. Tẩy giun định kỳ quan trọng, nhưng không phải là biện pháp *chính* để phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt nói chung.

Câu hỏi về ưu điểm của nghiên cứu đoàn hệ trong bối cảnh SDD và phát triển trí tuệ. Nghiên cứu đoàn hệ (cohort study) theo dõi một nhóm người theo thời gian, cho phép xác định mối quan hệ nhân quả giữa yếu tố phơi nhiễm (tình trạng dinh dưỡng sớm) và kết quả (phát triển trí tuệ). Nghiên cứu cắt ngang chỉ đánh giá tại một thời điểm, không xác định được nhân quả. Nghiên cứu bệnh chứng đi ngược từ kết quả về quá khứ, có thể gặp sai lệch. Thử nghiệm lâm sàng can thiệp, không phù hợp để nghiên cứu mối liên quan tự nhiên.

Câu hỏi về yếu tố bền vững trong quản lý SDD cộng đồng. Sự tham gia của cộng đồng là yếu tố then chốt để đảm bảo tính bền vững. Khi cộng đồng chủ động tham gia, chương trình sẽ phù hợp hơn với nhu cầu địa phương, được duy trì lâu dài hơn. Nguồn lực bên ngoài và chuyên gia có vai trò hỗ trợ, nhưng không thể thay thế sự tham gia và làm chủ của cộng đồng. Phác đồ điều trị chuẩn hóa quan trọng, nhưng chưa đủ để đảm bảo tính bền vững nếu không có sự tham gia của cộng đồng.

Câu hỏi về xử trí ưu tiên ban đầu cho trẻ SDD nặng có các dấu hiệu cấp cứu. Hạ đường huyết, hạ thân nhiệt là các tình trạng cấp cứu đe dọa tính mạng, cần được xử trí ngay lập tức. Đảm bảo thân nhiệt ổn định và nâng đường huyết là ưu tiên hàng đầu trước khi đánh giá và xử trí các vấn đề khác như bù dịch, điện giải hay kháng sinh. Kháng sinh cần thiết nếu có nhiễm trùng, nhưng không phải ưu tiên *ban đầu* khi trẻ đang có hạ đường huyết và hạ thân nhiệt.