Bài Tập, Đề Thi Trắc Nghiệm Online – Môn Thực Vật Dược – Đề 09

Câu 1: Một bệnh nhân đến phòng khám với triệu chứng ho kéo dài và sốt nhẹ. Sau khi thăm khám, bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị viêm phế quản và đề nghị sử dụng một loại thuốc ho có nguồn gốc thảo dược. Trong bối cảnh này, "Thực vật dược" được sử dụng với mục đích chính nào?

• A. Điều trị triệu chứng và hỗ trợ quá trình phục hồi sức khỏe.
• B. Nghiên cứu thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của thực vật.
• C. Bảo tồn đa dạng sinh học và nguồn gen thực vật quý hiếm.
• D. Phát triển các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và thực phẩm chức năng.

Câu 2: Alkaloid là một nhóm hợp chất tự nhiên phổ biến trong thực vật dược, thường có hoạt tính sinh học mạnh. Xét về mặt hóa học, alkaloid có đặc điểm cấu trúc nổi bật nào?

• A. Chứa các nhóm carboxyl (-COOH) và hydroxyl (-OH).
• B. Cấu trúc mạch vòng steroid với 4 vòng carbon.
• C. Chứa ít nhất một nguyên tử nitrogen trong cấu trúc dị vòng.
• D. Là các polymer carbohydrate phức tạp.

Câu 3: Tinh dầu (essential oils) được chiết xuất từ nhiều loại thực vật dược và được sử dụng rộng rãi trong trị liệu hương thơm (aromatherapy). Phương pháp chiết xuất tinh dầu phổ biến nhất từ thực vật là gì?

• A. Chiết xuất bằng dung môi phân cực (ví dụ: methanol).
• B. Chưng cất lôi cuốn hơi nước.
• C. Chiết xuất siêu tới hạn bằng CO2.
• D. Ngâm chiết bằng enzyme.

Câu 4: Glycoside tim (cardiac glycosides) là nhóm hoạt chất có trong một số thực vật dược như Digitalis purpurea (cây Mao địa hoàng), được sử dụng trong điều trị suy tim. Cơ chế tác dụng chính của glycoside tim là gì?

• A. Kích thích thụ thể beta-adrenergic trên tế bào cơ tim.
• B. Ức chế kênh canxi trên màng tế bào cơ tim.
• C. Tăng cường giải phóng acetylcholine tại synap thần kinh tim.
• D. Ức chế bơm Na+/K+ ATPase ở màng tế bào cơ tim.

Câu 5: Saponin là một nhóm glycoside thực vật có đặc tính tạo bọt khi hòa tan trong nước. Dựa vào đặc tính này, saponin được ứng dụng trong lĩnh vực nào sau đây?

• A. Chất tạo màu tự nhiên trong thực phẩm.
• B. Chất bảo quản trong mỹ phẩm.
• C. Chất hoạt động bề mặt trong chất tẩy rửa và xà phòng.
• D. Chất làm ngọt tự nhiên trong đồ uống.

Câu 6: Trong kiểm nghiệm chất lượng dược liệu, phương pháp sắc ký lớp mỏng (TLC) thường được sử dụng để định tính và bán định lượng các hoạt chất. Nguyên tắc cơ bản của phương pháp TLC là gì?

• A. Sự phân tách các chất dựa trên sự khác biệt về độ phân cực và khả năng di chuyển trên pha tĩnh.
• B. Sự phân tách các chất dựa trên kích thước phân tử khi đi qua cột nhồi.
• C. Sự phân tách các chất dựa trên điện tích và khả năng di chuyển trong điện trường.
• D. Sự phân tách các chất dựa trên khả năng hấp thụ ánh sáng ở các bước sóng khác nhau.

Câu 7: Một số loài thực vật dược có khả năng tích lũy kim loại nặng từ môi trường đất. Điều này đặt ra thách thức gì trong việc sử dụng và kiểm soát chất lượng dược liệu có nguồn gốc từ những thực vật này?

• A. Giảm hàm lượng hoạt chất có lợi trong dược liệu.
• B. Nguy cơ gây độc hại cho người sử dụng do ô nhiễm kim loại nặng.
• C. Thay đổi màu sắc và mùi vị của dược liệu.
• D. Khó khăn trong việc bảo quản dược liệu.

Câu 8: Trong y học cổ truyền Việt Nam, nhiều loại thực vật được sử dụng dưới dạng thuốc sắc (decoction). Thuốc sắc là dạng bào chế được thực hiện bằng cách nào?

• A. Nghiền nhỏ dược liệu thành bột mịn và trộn với tá dược.
• B. Ngâm dược liệu trong cồn hoặc dung môi hữu cơ để chiết xuất.
• C. Đun sôi dược liệu với nước trong một thời gian nhất định.
• D. Ép tươi dược liệu để lấy dịch chiết.

Câu 9: Chiết xuất toàn phần (crude extract) của một cây thuốc thường chứa hỗn hợp phức tạp của nhiều hợp chất khác nhau. Lợi ích chính của việc sử dụng chiết xuất toàn phần so với sử dụng hoạt chất tinh khiết là gì trong một số trường hợp?

• A. Chiết xuất toàn phần thường có độ tinh khiết cao hơn.
• B. Chiết xuất toàn phần dễ dàng định liều và kiểm soát chất lượng hơn.
• C. Chiết xuất toàn phần luôn có hoạt tính mạnh hơn hoạt chất tinh khiết.
• D. Có thể tạo ra tác dụng hiệp đồng giữa các hợp chất trong chiết xuất, tăng hiệu quả điều trị.

Câu 10: Việc xác định tên khoa học chính xác của một cây thuốc là rất quan trọng trong nghiên cứu và sử dụng thực vật dược. Hệ thống danh pháp nào được sử dụng phổ biến nhất để đặt tên khoa học cho thực vật?

• A. Danh pháp thông thường (Common name nomenclature).
• B. Danh pháp hai phần (Binomial nomenclature).
• C. Danh pháp ba phần (Trinomial nomenclature).
• D. Danh pháp địa phương (Local name nomenclature).

Câu 11: Một nhà nghiên cứu muốn đánh giá tác dụng hạ đường huyết của một loại cây thuốc trên mô hình chuột mắc bệnh tiểu đường. Thiết kế nghiên cứu in vivo nào phù hợp nhất để đánh giá tác dụng này?

• A. Nghiên cứu có nhóm chứng sử dụng giả dược (placebo-controlled study).
• B. Nghiên cứu quan sát mô tả (observational descriptive study).
• C. Nghiên cứu hồi cứu (retrospective study).
• D. Nghiên cứu cắt ngang (cross-sectional study).

Câu 12: Flavonoid là một nhóm polyphenol phổ biến trong thực vật, có nhiều tác dụng sinh học quan trọng như chống oxy hóa, chống viêm. Đặc điểm cấu trúc chung của flavonoid là gì?

• A. Cấu trúc steroid 4 vòng.
• B. Khung C6-C3-C6.
• C. Cấu trúc terpenoid mạch thẳng.
• D. Khung alkaloid dị vòng.

Câu 13: Terpenoid là một nhóm lớn các hợp chất tự nhiên được tổng hợp từ các đơn vị isopren. Loại terpenoid nào sau đây là tiền chất của steroid?

• A. Monoterpenoid.
• B. Sesquiterpenoid.
• C. Diterpenoid.
• D. Triterpenoid (ví dụ: Squalene).

Câu 14: Một công ty dược phẩm muốn phát triển một loại thuốc mới từ một cây thuốc cổ truyền. Quy trình nghiên cứu và phát triển thuốc từ dược liệu thường bắt đầu từ giai đoạn nào?

• A. Thử nghiệm lâm sàng giai đoạn III trên người.
• B. Nghiên cứu độc tính và an toàn trên động vật.
• C. Sàng lọc và lựa chọn cây thuốc tiềm năng dựa trên kinh nghiệm dân gian hoặc dữ liệu ethnobotanical.
• D. Phân lập và xác định cấu trúc hoạt chất.

Câu 15: Trong bảo tồn nguồn gen thực vật dược, phương pháp bảo tồn in situ (tại chỗ) có ưu điểm gì so với phương pháp bảo tồn ex situ (ngoài chỗ)?

• A. Bảo tồn in situ dễ dàng kiểm soát và quản lý hơn.
• B. Bảo tồn in situ duy trì sự tiến hóa và thích nghi liên tục của loài trong môi trường tự nhiên.
• C. Bảo tồn in situ tiết kiệm chi phí hơn so với bảo tồn ex situ.
• D. Bảo tồn in situ bảo vệ được số lượng cá thể lớn hơn.

Câu 16: Chất đánh dấu (marker compound) được sử dụng trong kiểm nghiệm dược liệu với mục đích chính nào?

• A. Đảm bảo tính đồng nhất và chất lượng của dược liệu qua các lô sản xuất.
• B. Tăng cường hoạt tính sinh học của dược liệu.
• C. Kéo dài thời hạn sử dụng của dược liệu.
• D. Giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm trong dược liệu.

Câu 17: Một bệnh nhân sử dụng đồng thời thuốc tây y và một số sản phẩm thảo dược có thể gặp phải nguy cơ tương tác thuốc. Loại tương tác thuốc nào thường gặp nhất liên quan đến các sản phẩm thảo dược?

• A. Tương tác hiệp đồng (synergistic interaction).
• B. Tương tác đối kháng (antagonistic interaction).
• C. Tương tác dược động học (pharmacokinetic interaction).
• D. Tương tác dược lực học (pharmacodynamic interaction).

Câu 18: Trong y học cổ truyền, khái niệm "Tứ khí" (Nhiệt, Hàn, Ôn, Lương) dùng để mô tả đặc tính nào của dược liệu?

• A. Hương vị của dược liệu.
• B. Màu sắc của dược liệu.
• C. Nguồn gốc địa lý của dược liệu.
• D. Tính chất dược lý và tác dụng điều trị của dược liệu.

Câu 19: Một số hoạt chất thực vật có khả năng ức chế enzyme cyclooxygenase (COX), tương tự như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs). Nhóm hoạt chất nào sau đây thường có tác dụng ức chế COX?

• A. Alkaloid.
• B. Polyphenol (ví dụ: Flavonoid, Tannin).
• C. Terpenoid.
• D. Saponin.

Câu 20: Việc sử dụng thực vật dược cần tuân thủ nguyên tắc "Đúng thuốc, đúng bệnh, đúng liều, đúng cách dùng". Nguyên tắc "Đúng thuốc" trong sử dụng thực vật dược bao gồm yếu tố nào quan trọng nhất?

• A. Chọn dược liệu có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
• B. Chọn dược liệu có giá thành phù hợp.
• C. Xác định chính xác tên khoa học và loài thực vật.
• D. Chọn dược liệu được bào chế bởi nhà sản xuất uy tín.

Câu 21: Trong kiểm soát chất lượng dược liệu, phép thử giới hạn kim loại nặng thường được thực hiện. Kim loại nặng nào sau đây thường được kiểm tra giới hạn trong dược liệu?

• A. Sắt (Fe).
• B. Kẽm (Zn).
• C. Đồng (Cu).
• D. Chì (Pb), Cadmium (Cd), Thủy ngân (Hg), Arsenic (As).

Câu 22: Một số loài thực vật dược quý hiếm đang bị đe dọa do khai thác quá mức và mất môi trường sống. Biện pháp nào sau đây hiệu quả nhất để bảo tồn các loài thực vật dược này trong tự nhiên?

• A. Xây dựng khu bảo tồn thiên nhiên và vườn quốc gia.
• B. Nhân giống và trồng đại trà trong các trang trại.
• C. Lưu trữ hạt giống trong ngân hàng gen.
• D. Tuyên truyền và giáo dục cộng đồng về bảo tồn thực vật dược.

Câu 23: Trong nghiên cứu ethnopharmacology, các nhà khoa học thường thu thập thông tin về sử dụng cây thuốc từ cộng đồng bản địa. Phương pháp nghiên cứu nào sau đây thường được sử dụng để thu thập thông tin này?

• A. Thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng.
• B. Phỏng vấn sâu và điều tra dân tộc học với người dân bản địa.
• C. Phân tích thành phần hóa học bằng sắc ký.
• D. Nghiên cứu tác dụng dược lý trên mô hình động vật.

Câu 24: Một sản phẩm thực phẩm chức năng có nguồn gốc thực vật được quảng cáo là có tác dụng "giải độc gan". Tuy nhiên, chưa có đủ bằng chứng khoa học chứng minh tác dụng này. Vấn đề đạo đức nào cần được xem xét trong trường hợp này?

• A. Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với công thức sản phẩm.
• B. Đảm bảo nguồn gốc bền vững của nguyên liệu thực vật.
• C. Tuân thủ các quy định về kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm.
• D. Tính trung thực và trách nhiệm trong quảng cáo và thông tin sản phẩm.

Câu 25: Trong sản xuất thuốc từ dược liệu, giai đoạn chiết xuất đóng vai trò quan trọng. Mục tiêu chính của giai đoạn chiết xuất là gì?

• A. Nghiền nhỏ dược liệu để tăng diện tích bề mặt tiếp xúc.
• B. Tách chiết các hoạt chất có giá trị ra khỏi dược liệu và loại bỏ tạp chất.
• C. Bảo quản dược liệu để kéo dài thời hạn sử dụng.
• D. Định tính và định lượng hoạt chất trong dược liệu.

Câu 26: Một nghiên cứu in vitro đánh giá tác dụng kháng khuẩn của tinh dầu tràm gió (Melaleuca cajuputi) trên vi khuẩn Staphylococcus aureus. Kết quả cho thấy tinh dầu có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Kết luận nào sau đây phù hợp nhất với kết quả nghiên cứu này?

• A. Tinh dầu tràm gió là thuốc kháng sinh hiệu quả đối với nhiễm trùng Staphylococcus aureus.
• B. Tinh dầu tràm gió có thể thay thế hoàn toàn thuốc kháng sinh trong điều trị nhiễm trùng Staphylococcus aureus.
• C. Tinh dầu tràm gió có tiềm năng kháng khuẩn in vitro đối với Staphylococcus aureus, cần nghiên cứu thêm trên mô hình in vivo và lâm sàng.
• D. Tinh dầu tràm gió không có tác dụng kháng khuẩn đối với Staphylococcus aureus.

Câu 27: Trong y học cổ truyền Ấn Độ (Ayurveda), hệ thống phân loại dược liệu dựa trên các khái niệm "Rasa" (vị), "Guna" (tính chất), "Virya" (năng lượng), "Vipaka" (hậu vị) và "Prabhava" (tác dụng đặc biệt). Khái niệm "Virya" đề cập đến yếu tố nào của dược liệu?

• A. Vị cơ bản (ngọt, chua, mặn, đắng, cay, chát) của dược liệu.
• B. Năng lượng nhiệt (làm ấm hay làm mát) của dược liệu.
• C. Tính chất vật lý (nặng, nhẹ, khô, ẩm, nhờn, trơn) của dược liệu.
• D. Hậu vị sau tiêu hóa của dược liệu.

Câu 28: Một số quốc gia đã ban hành các quy định pháp lý về đăng ký và lưu hành các sản phẩm thuốc cổ truyền và thực phẩm chức năng có nguồn gốc thực vật. Mục đích chính của các quy định này là gì?

• A. Bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và đảm bảo chất lượng, an toàn, hiệu quả của sản phẩm.
• B. Hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp dược liệu và thực phẩm chức năng.
• C. Tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu các sản phẩm dược liệu.
• D. Thu thuế và tăng nguồn thu ngân sách nhà nước.

Câu 29: Trong nuôi cấy mô tế bào thực vật, kỹ thuật nào sau đây được sử dụng để nhân nhanh số lượng lớn cây con đồng nhất về mặt di truyền từ một cây mẹ chọn lọc?

• A. Lai hữu tính (Sexual hybridization).
• B. Gây đột biến (Mutation breeding).
• C. Vi nhân giống (Micropropagation).
• D. Chuyển gen (Genetic transformation).

Câu 30: Một bệnh nhân bị dị ứng với một loại cây thuốc. Triệu chứng dị ứng nào sau đây thường xuất hiện đầu tiên và phổ biến nhất khi tiếp xúc với dị nguyên thực vật qua da?

• A. Khó thở, thở khò khè.
• B. Phù mạch (sưng môi, lưỡi, mặt).
• C. Sốc phản vệ (tụt huyết áp, mất ý thức).
• D. Viêm da tiếp xúc (ngứa, đỏ da, phát ban).